Podsumowanie roku 2020. Służba zdrowia jest na pierwszej linii frontu walki z pandemią

Pandemia dla wszystkich była zaskoczeniem. Bardzo szybko okazało się, że służba zdrowia w Polsce nie do końca była przygotowana na taki egzamin. Zdali go natomiast dyrektorzy placówek, lekarze, pielęgniarki i pracownicy służby zdrowia, którzy znaleźli się na pierwszej linii frontu w walce z pandemią i do tej pory robią, co mogą, ratując nasze zdrowie i życie. Jak elbląska służba zdrowia poradziła sobie z tym wyzwaniem? Zapytaliśmy. 

Mirosław Gorbaczewski, dyrektor Szpitala Miejskiego w Elblągu

Za nami wyjątkowy rok, naznaczony pandemią. Rok, o którym większość z nas chciałaby zapomnieć, choć tak szybko pewnie się nie da. Dla nas jednak był to również rok, w którym udało nam się poznać naszych pracowników, ich charaktery. Dziś mogę z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że jestem dumny ze swojej załogi, z pracowników, którzy wykazali wielką wolę działania, do pracy. My, jako szpital wytypowany przez pana wojewodę, już od początku marca przystąpiliśmy do działań związanych z walką z pandemią. Na początku nikt z nas nie wiedział, o co z tą pandemią chodzi, brakowało nam dosłownie wszystkiego, środków ochrony osobistej, sprzętu specjalistycznego, chociażby do odkażania powietrza czy respiratorów. To wszystko powodowało, że w tym pierwszym okresie było trochę strachu, niepewności. Musieliśmy sobie z tym poradzić. Wybudowaliśmy śluzy, przeszkoliliśmy personel, wprowadziliśmy różne procedury. To było wielkie wyzwanie. Myślę jednak, że dzięki zaangażowaniu personelu, niemedycznego, a najbardziej medycznego to się udało. Wielu z naszych pracowników odczuło pandemię na własnej skórze, wielu z nich trafiło na kwarantannę, izolację, wielu przechorowało COVID-19, niektórzy bardzo ciężko. To paskudna choroba, która w dalszym ciągu funkcjonuje. Tych zakażeń jest cały czas bardzo dużo. Pacjentów w szpitalu również jest dużo. Pracy mamy cały czas wiele. Oprócz wyzwań związanych z COVID-19 skupialiśmy się również na bieżącej pracy. Gdy tylko była możliwość staraliśmy się przyjmować pacjentów na inne oddziały, część z nich np. chirurgia dziecięca, ortopedia czy oddział psychiatryczny, dosyć długo funkcjonowały. 

Jesteśmy zadowoleni, że w tym roku udało nam się wreszcie wyłonić wykonawcę budowy nowego bloku operacyjnego i modernizacji części oddziałów. Podpisaliśmy już umowę i przekazaliśmy plac budowy. Prace powoli ruszają. 

W przyszłość patrzymy z nadzieją, zaczęliśmy szczepienia. Obecnie już część personelu otrzymała pierwsze dawki. Pozostałe osoby, te które się zgłosiły, zostaną zaszczepione w ciągu dwóch najbliższych tygodni. Myślę, że jeżeli w nasze ślady pójdą inni, to możemy mieć nadzieję na powrót do normalności. 
 

Elżbieta Gelert, dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu
 

Marzec 2020 przyniósł nam nową rzeczywistość epidemiologiczną. Oprócz znanych nam patogenów, które raz na jakiś czas powodowały zaostrzenia reżimowe i sanitarne, pojawił się Covid-19. Nieznany wirus, który zaczął siać spustoszenie na całym świecie, wzbudzał skrajne emocje i strach wywołany przede wszystkim niewiedzą.
 

Największym wyzwaniem dla Szpitala było zabezpieczenie ciągłości udzielania świadczeń, z powodu dużej absencji personelu medycznego wynikającej z izolacji lub kwarantanny.

Z własnej inicjatywy, jako pierwsi stworzyliśmy tzw. łóżka buforowe przy SOR, które później stały się obligatoryjne dla całej Polski. Wymusiło to na nas życie, ponieważ musieliśmy cały czas kontrolować stan pacjenta, który w trybie ostrym trafił na SOR, a nie został scharakteryzowany epidemiologicznie.
 

W pierwszej fazie pandemii jednym z większych problemów było pozyskanie sprzętu i środków ochrony, a w późniejszym etapie drastyczny wzrost cen tych materiałów, co wybiegało poza nasze założenia finansowe. W tym kryzysie ogromna pomoc finansowa przyszła od Wojewody, Marszałka Województwa, z Ministerstwa Zdrowia. W niezwykły sposób pomogli nam również mieszkańcy Elbląga i okolic, ofiarowując nam dary w postaci m.in. maseczek jednorazowych, przyłbic, materiałów do szycia fartuchów ochronnych, dostarczając jedzenie dla personelu medycznego. Tak naprawdę liczyła się i była nieoceniona każda pomoc. Bo nawet rysunki dzieci, które do nas masowo spływały, dawały naszemu personelowi wsparcie psychiczne. Żołnierze w tym okresie byli dla nas również bardzo dużą pomocą.

Podczas pierwszej fali pandemii dochodziło do dużej absencji personelu związanej głównie z kwarantanną, nie z izolacją. Zakażona jedna osoba powodowała, że z automatu duża grupa osób z kontaktu z nią musiała wejść w kwarantannę. Długi czas oczekiwania na wynik badań bakteriologicznych również był naszym problemem. Oczywiście w chwili obecnej czas jest krótki, bo wynik otrzymujemy, bo po kilku godzinach.

Podczas drugiej fali pandemii dużym wyzwaniem jest bardzo duży wzrost zakażeń, w tym zakażeń w naszym województwie i w naszym okręgu: Elblągu, powiecie elbląskim, braniewskim. Powoduje to dużą absencję personelu medycznego przez zarówno zakażenie (izolacje), jak i świadczenia przysługujące w tym zakresie z urzędu (m. in. zasiłki). Problemem jest więc obsadzanie dyżurów zarówno lekarskich, jak i pielęgniarskich, a co za tym idzie brak możliwości niesienia pomocy większej liczbie pacjentów.

Na początku drugiej fali istotnym problemem był również brak płynności przekazywania pacjentów Covid dodatnich do placówek, które zajmują się ich leczeniem. Jednak wraz ze wzrostem liczby łóżek w tych w jednostkach, problem zmalał.

Nasza nowa rzeczywistość to stosowanie zdecydowanie większej ilości środków jednorazowego użytku, ochronnych środków i płynów dezynfekcyjnych do powierzchni i do rąk, zamontowanie czujników temperatury, wprowadzenie ankiety dla pacjentów zgłaszających się do szpitala, na podstawie której dokonuje się wywiadu epidemiologicznego.

A co najważniejsze, społeczeństwo wyostrzyło swoje zmysły na zasady epidemiologiczne i na używanie środka dezynfekcyjnego do rąk, a przecież higiena rąk jest podstawą zapobiegania wielu chorób. Ludzie zaczęli stosować środki ochrony indywidualnej, nie jako przymus, ale jako nawyk.

Marek Jarosz, dyrektor Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Elblągu

Spotkaliśmy się z sytuacją, której nikt nie przewidywał, która u niektórych wzbudziła niedowierzanie, a czasami wręcz lekceważenie. Okazało się jednak, że pierwsze miesiące, kiedy wydawało nam się, że świat się rozsypuje, były wstępem do tego co zaczęło się dziać jesienią. Dopiero te ostatnie miesiące pokazały nam prawdziwe oblicze epidemii, tych problemów i dramatów z niej wynikających. Myślę, że ten czas nas zmienił. To była prawdziwa szkoła charakterów. Poznaliśmy ludzi, ich poczucie odpowiedzialność, solidarność, współczucie dla innych. To również czas, w którym w sposób nagły i dramatyczny ubywa wiele osób, także tych które miały przed sobą jeszcze długie życie i gdyby nie ta pandemia, prawdopodobnie byłyby z nami, dzielili się swoimi radościami, planami na przyszłość. Trudno będzie się z tym pogodzić

Przez wiele miesięcy Elbląg, województwo warmińsko-mazurskie były w ogonie statystyk. Okazało się, co było do przewidzenia, że nie ma enklaw szczęśliwości, o których pandemia zapomniała. Od połowy października do końca listopada przechodziliśmy bardzo trudne chwile. Wskaźniki były bardzo wysokie. Wystarczyło osłabienie czujności, a w niektórych wypadkach lekceważenie obostrzeń i dostaliśmy od natury bolesną lekcję. Ważne jest, żeby wyciągnąć z niej wnioski. Nie ma wątpliwości, że epidemia jest, że ludzie chorują, umierają i nie dotyczy to tylko wieku 60+, ale w różnych aspektach, każdej z grup wiekowych.

Dobiegam do kresu swojej drogi zawodowej, w inspekcji sanitarnej przepracowałem niemal 40 lat. Nie przypuszczałem, że coś takiego się wydarzy, że to, co było normalną pracą, nagle zostanie tak głęboko zmienione, że trzeba będzie zacząć pracować w zupełnie inny sposób.  Mimo że stosowaliśmy środki bezpieczeństwa w stacji, jedna ze zmian pracowników została dotknięta koronawirusem. Całe szczęście, że byliśmy podzieleni na dwa zespoły. Myślę, że pandemia pozostawi w pracownikach sanepidu ślad. Nawet nie próbuję sobie wyobrazić, jakie spustoszenie zrobi to u ludzi, którzy pracują na pierwszej linii frontu, pracowników służby zdrowia, którzy dają z siebie wszystko.