Ryszard Klim: Gra toczy się o wielką stawkę! To katastrofa ciepłownicza Elbląga (opinia nadesłana)

Określenie „załamanie” jest delikatnym określeniem. Bardziej adekwatne byłoby „katastrofa”. Sytuacja jest  wieloaspektowa.  W bezpieczeństwie energetycznym zagrożone są dostawy energii cieplnej i nieobecny jest obowiązek dążenia do najniższych jej kosztów.

Kierunkowa komunalna  spółka  wyobcowała się  od obowiązku umiarkowanego wpływu na poziom bytowania zmuszonych do korzystania z jej usług mieszkańców. Powierzchowną stała się rola systemu nadzoru wewnętrznego i zewnętrznego. Nieograniczoność w dysponowaniu publicznymi środkami spowodowała powstanie subkultury klanowej, połączonej związkiem merkantylnych interesów.  Subkultury  szczelnie chroniącej swojego biznesu. Nakierowanej na „dorwanie” i zniszczenie oponentów. To znane działania.

Patrząc etapowo- w okresie lat 2012-2016 nie zbudowano podstaw systemu bezpieczeństwa ciepłowniczego Elbląga, co było jednoznaczną koniecznością. Pozwalał na to czas.

Od 2016 roku sytuację można określić jako po części  kontynuacyjną i w stanie zawieszenia decyzyjnego. Mimo  możliwości przełomu, poczynając od połowy 2016 roku.

Widoczne  są  próby skierowania tematu na „ślepy tor”, stąd ponowna jego rekapitulacja. 

Proszę więc o wytrwałość przy studiowaniu poniższej chronologii w dwóch odsłonach.
                                                          
Odsłona I

Samorządowy czas pędzi. Dla jednych będzie liczył kolejne kadencyjne lata, dla drugich   rozpoczynał odmierzanie od początku. Apetyt na to i na to staje się coraz bardziej widoczny.  Nawet wśród tych , którzy przysparzali elblążanom bólów głowy, bez litości łupiąc ich, bo przecież ktoś musi wysupłać i płacić, a ktoś szastać.

Zasadniczym podtekstem tego ,czego jesteśmy obecnie świadkami, jest przekonanie mieszkańców, że to, co niedobre- to nie my, to wyłącznie oni. Żadnych skrupułów, żadnej refleksji, chociażby w podzieleniu się odpowiedzialnością.

Temat ciepłowniczy wywrze zasadniczy wpływ na szanse  lub ich brak. Podstawowym więc działaniem staje się, kogo? - obciążyć odpowiedzialnością za „gorące rozbrojenie”.

Nie odmówię sobie wtrętu z początku kadencji 2014-2018. Jedno z pierwszych spotkań klubowych: PO  i SLD z P. Prezydentem. Doświadczony bojami poprzednich lat, ale i z oczekiwaniem, że „nowe jedzie”, stwierdzam : „Jeżeli pryncypialnie nie rozwiążemy problemu zaopatrzenia miasta w ciepło, jego ceny  wraz z restrukturyzacją struktur ciepłowniczych, to będziemy mieli główny temat wyborczy 2018 roku”. Mamy 2018 rok.

Wspomniany okres , od 2012 do dzisiaj oceniam więc  wyłącznie w kolorze czarno-szarym. Przygnębiającym. Dwa wyjątki. Pierwszy jaśniejszy i oczekiwany, w połowie 2016 roku- zmiana kadrowa.

W drugim wyjątku jest odejście od czerni i szarości. Mieści się w nim załoga spółki, w podstawowym składzie. To ona doznaje na sobie wielu uogólniających ocen, na które nie zasłużyła.  Z pewnością   nie zasłużyła  na dyskryminujące traktowanie wewnątrz.

Budowanie autorytetu widać po „obdzielaniu” dobrami czyli środkami z funduszu nagród DN. Rok 2012-stanowiska dyrektorsko- kierownicze ( kilkanaście osób)- 106806, robotnicze (ponad 100 osób)-15085 ; 2013- pierwsze 111430, drugie-53006 ; 2014- 74145 i 34681; 2015-101050 i 32250. Natomiast połowa roku 2016 bije wszystko: 77300 dyrektorsko- kierownicze ( w tym 2x 30000) i „O” dla robotniczych. Pożegnanie z załogą!

Nagrody się różnicuje , ale fundusz DN jest naliczeniem 2 lub 3% planowanych rocznych wynagrodzeniem wszystkich pracowników. Kogo preferowano?

No cóż, „naruszający” autorytet załogi Klim musiał się upomnieć. Poskutkowało. Za 2016 rok wyrównano: monterzy pozyskali 65633. Natomiast normalność zaistniała w 2017 roku ( dane do 31 maja): kadra zarządzająca (16)-7856; pozostali pracownicy umysłowi( 56)-30510; stanowiska robotnicze( 107) -58488.

Po wieloletniej dyskusji pozwalam sobie  na wybiorcze wątki tasiemca. Morze rzeczy bulwersujących opinię publiczną jest znane. I dziwimy się , że zło nie spotkało się z tym, czym powinno się spotkać. To po prostu nie było, i nie jest, możliwe. Uzależniono   rozdawnictwem. Biuro Rozdawnictwa Finansowego funkcjonowało.  Podawałem już przykład , w zapędzie rozdano prawie 500 tysięcy, przy rocznym zysku 224 tysiące.  Nic to, że: kilkadziesiąt lat czeka modernizacja sieci na Osiedlu Metalowców, nie mamy systemu monitorowania   o skażeniach powietrza, słabo wspieramy wymianę pieców na inne źródła.

Trochę rozumiem niekonsekwencje ostatnich lat po stronie władzy właścicielskiej. Radny może sobie pozwolić na rygorystyczność ocen, natomiast widzieliśmy  rozmiękczające działanie „sił oporu” wobec Ratusza, przy których niełatwo podjąć decyzję.

Nie wchodzę w dziwne relacje pomiędzy organami kontroli i nadzoru państwa. Wielokrotne naruszenie prawa dwukrotnie przedstawione b. szeroko przez CBA, i nic. Przy próbie zaboru sztuki odzieży w markecie prawo natychmiast działa. Milion cofniętej inwestycyjnej dotacji nie znalazł swojego odpowiedzialnego. Stratę znacznej wartości pokryli mieszkańcy.

Uczyć się powinniśmy na przykładowym zestawie „jak wymanewrować fakty”.

Jak wymanewrowano Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych w Olsztynie? Bardzo prosto. Wynajęta za 113 tys.( netto) kancelaria prawna, także spółka, nie poinformowały Rzecznika o efektach  kontroli CBA, stanowisku szefa CBA, który odrzucił 11 z 12 zastrzeżeń  EPEC, jak również decyzji NFOŚiGW o cofnięciu miliona złotych na inwestycję.  Rzecznik, podejmując decyzję o odmowie wszczęcia postępowania , bazował wyłącznie na informacji UZP, będącej niewielką częścią  całości.  Postawiłem przed późniejszymi audytorami pytanie o ocenę prawną , zawodową  i moralną faktu zatajenia . Nie podjęli.

I właśnie kolejny manewr. Słynny „audyt” z ub. roku. Czy ktokolwiek słyszał, aby kontrolowane osoby i firma , opracowałyby dla kontrolujących zakres ich działania.. A tak było. Za 37 tys. złotych spółka i my dowiedzieliśmy się m.in. , jakie spółka ma ruchomości i nieruchomości ( 35 stron po 200zł.). Zajęto się, a jakże, wypływem środków. Str. 88, cytuję: ”Zgodnie z informacją przekazaną przez Spółkę, ponoszone przez Spółkę wydatki na reklamę były zgodne z treścią zawartych umów oraz zatwierdzanych dokumentów wewnętrznych Spółki”. Pełna demokracja przy  opracowaniu Protokołu „audytu”.

Po   modernizacji sieci- ciągle nie wiemy, co jest pod nami. Czy wbudowany zestaw preizolowany odpowiada parametrom z SIWZ?  Protokół „audytu”  to porusza- dobrze, ale pomija fakt, że wyjaśnienie można było uzyskać  już  w 2014 r. na wniosek b. członka RN.    

W 2016 musztarda „po obiedzie”, bo można badać tylko próbki nowe!!!( Instytut Techniki Budowlanej ).  Chodzimy więc po zestawie  tańszym- celowym czy droższym- niecelowym?

Przykładami radosnej  sybaryckiej twórczości, manewrów i manipulacji można by długo.    Jak natomiast zajmowano się tam  misyjnymi sprawami? Odsyłam do Odsłony II.
                                                                    
Odsłona II   
                                                               
W cieplnej chronologii  wracamy do roku 2013. Energa Kogeneracja wymierza cios, podwyżka o 10,10%. Przy zerowej inflacji, nawet deflacji, i najniższych od lat cenach surowca. To dzwon alarmowy do decyzji zarządzających ciepłem miejskim.  Po pewnym czasie Ryszard Klim dochodzi do informacji, że w tym właśnie roku Energa Kogeneracja  ( Elbląg) nabywa udziały Ciepła Kaliskiego. Za 50 mln złotych. Kolejne podwyżki EK : 2014-9,24%, 2015-6,04%. Czy każdy z nas myśli o tym samym? Na co szły podwyżki? Ciepło Kaliskie  przekazane zostało do Centrali. U nas pozostały ceny ciepła.

Właśnie cenami „wypracowanymi” i brakiem pomysłu na przyszłość w tamtym okresie próbuje się zrobić wrzutkę na Ratusz dnia dzisiejszego. Przyznaję, ostatnie 1,5 roku nie było  zbyt korzystne, i o tym będzie. Nie kupuję natomiast   próby zdjęcia odpowiedzialności za ciepłownicze rozbrojenie z  „menedżerów”  tamtego okresu.

Za bezpieczeństwo ciepłownicze odpowiadają władze Miasta. Niedobrą praktyką stało się scedowanie polityki ciepłowniczej na władze spółki. Także niedobrą stała się nieobecność pośredniej struktury, pomiędzy spółką a Prezydentem. Ciepłownictwo to specyfika, którą trzeba  dobrze znać Także podpowiedzieć „stop” . W Krakowie np. funkcjonuje doradca ds. ciepłownictwa. Wielokrotnie to postulowałem. Wołanie na puszczy.

Władze EPEC- u były praktycznie autonomiczne. Skoro tak , to do nich  należało podjęcie działań wynikających z sytuacji. Tak jak to robiono w innych PEC- ach. Ja, nawet jako samouk ciepłowniczy , widziałbym jedno- budowa nowego źródła ciepła. I przekonanie do tego właściciela spółki. Co zrobiono?  

Oddam głos  Przewodniczącemu RN EPEC. Liczyłem się z możliwością , że zostanę faktami  przyparty do muru przez wiedzę tak kompetentnej osoby.

Poniższa korespondencja jest zasadniczą dla ukazania zaniechań.

12 listopada 2015 roku wystąpiłem więc do Przewodniczącego z pismem. Inspirowany byłem m.in. opracowanymi po 2 latach wywoływania, „Założeniami do Planu zaopatrzenia miasta    w ciepło”.Dokument nakazywał  konieczność modernizacji wyeksploatowanych sieci lub budowę nowego źródła. Po uderzeniach podwyżkowych EK pozostawało jedno: rozpocząć opóźniony i tak dialog konkurencyjny (techniczny) w kierunku budowy. Chyba ,że zaistnieją korzystne okoliczności w relacjach  z EK. Tych okoliczności  nie było.

W moim piśmie obok spraw innych (straty ciepła-utrzymujące się i rosnące- mimo modernizacji) poprosiłem o  „wyciągi” z dokumentów wyrażających zaniepokojenie Rady Nadzorczej i kierownictwa spółki polityką cenową Energa Kogeneracja skierowane do organu właścicielskiego , jak również do EK na przestrzeni lat. Także  zapisane w dokumentach propozycje spółki zmierzające do rozwiązania tego niełatwego problemu.

Odpowiedź Przewodniczącego RN EPEC z 23.12.2015 r. : „Wnioskowany przez Pana zakres dokumentacji obejmuje informacje strategiczne dotyczące funkcjonowania spółki , w związku z powyższym nie widzimy możliwości ich udostępnienia”. Łaskawie jeszcze kilka zdań: ”Jednak odpowiadając na Pana zapytanie informujemy: Zarówno obecna RN jak i poprzednie kadencje Rad podczas wielu posiedzeń wyrażały swoje zaniepokojenie wielkością wzrostu taryfy dla ciepła w Energa Kogeneracja. Z uwagi na fakt, że zatwierdzeniem taryfy dla Energa Kogeneracja zajmuje się Prezes Urzędu Regulacji Energetyki , RN EPEC nie posiada instrumentów ani możliwości opiniowania lub ograniczania wprowadzanego wzrostu cen u naszego dostawcy ciepła”.

Kapitulacja lat 2012-2015 jest oczywista: „informacja strategiczna” i „zaniepokojenie”. Wykręt-  to EK i URE są winne.  Tą samą metodę przyjęto wobec tych, którzy po nich.

W tym kontekście czytam dzisiaj o temacie pozorującym- pojawiającej się gdzieś  spółce Termika, która chciała budować. To podobno przełom 2014/2015, a moje pismo było z końca 2015. Co szkodziło chociażby wspomnieć, że coś takiego miało miejsce?  Natomiast pobudziłaby do działania , jako przedstawiciela władzy samorządowej i lobbysty ciepłownictwa , merytoryczna  i uzasadniona propozycja ukierunkowana na budowę nowego źródła ciepła. Byłbym sojusznikiem. Propozycji i „wyciągów” nie było.

Mamy jeszcze jedną próbę pozorną. W I połowie 2016,  w obliczu zbliżającego się rozstania ze spółką, za 145140 złotych, „rzutem na taśmę”, zamówiono „Opracowanie wielowariantowej koncepcji techniczno- ekonomicznej budowy podstawowego źródła ciepła dla miasta Elbląg oraz studium wykonalności dla wybranej technologii”. Było to wyciąganie królika z kapelusza. Zapytałem się audytorów: o relacje między tym dokumentem a wspomnianymi wcześniej „Założeniami do zaopatrzenia miasta  w ciepło”; o zasadność wydatkowania znacznych  środków na podobne dokumenty; czy uzyskano na to zgodę władz miasta; czy celowym było zamówienie „Koncepcji” nie poprzedzone dyskusją i wstępną decyzją środowisk ciepłowniczych, a także samorządowców. Tradycyjnie nie podjęto tematu w „audycie”. „Koncepcja” mająca się nijak wobec naszych potrzeb i możliwości, za równowartość rocznych opłat za ciepło 50 elbląskich rodzin, jest „półkownikiem”.

Oczywistą stała się klęska ekipy „menedżerskiej”  majstrującej ciepłownictwem elbląskim. Nie było to jednak majstrowanie w przydomowym warsztacie, lecz przy wielu aspektach , związanych z bytowaniem elblążan. Bezpieczeństwo ciepłownicze pozostawiono biegowi wydarzeń. Najbardziej bolesnym efektem stało się wymajstrowanie jednej z najwyższych cen ciepła w Polsce – 85 zł/GJ. Powtarzam więc , nie kupuję próby zdjęcia odpowiedzialności   i odrzucam rozpaczliwy krzyk z tamtej strony „łapaj złodzieja”.
Nie sposób nie odnieść się do współczesności z niektórymi  aspektami wywodzącymi się od początku kadencji . To nadal wspomniana szara kolorystyka, szczególnie do połowy 2016 roku. O8 grudnia 2014, tuż po wyborach, przedstawiłem (poza sesją) pierwszą Interpelację, potem dziesiątki kolejnych. Zawierały: ocenę  coraz bardziej komplikującej się sytuacji; konieczność restrukturyzacji spółki, samo-nakręcającej się; propozycje obniżenia cen ciepła; konieczność opracowania na wzór słupski „Zasad nadzoru właścicielskiego nad spółkami komunalnymi”; powołanie struktury specjalistyczno- ciepłowniczej do dyspozycji Prezydenta w celu obiektywnych krytycznych analiz i ocen; wymianę biernej Rady Nadzorczej; i wiele innych. Otrzymywałem Odpowiedzi, nawet szerokie, dotyczące statystyki, z niemożliwością realizacji spraw głównych.

Wspomniałem , że prawie rozumiem niemożność decyzyjną , wobec „sił oporu”. Jednak zastanawiałem się, czy naprawdę stajemy się tak odlegli od jednoznacznych oczekiwań elblążan. To oni przecież w ostatecznym rachunku decydują, niezależnie od chęci politycznych koterii. Tak było w wielu samorządach.

Smutnym wstrząsem było sądowe pomówienie. To przyczynek do autonomiczności władz spółki , ale do tego stopnia.? W mojej obronie wystąpili wyłącznie  moi dyskusyjni antagoniści. Jeszcze raz dziękuję.

Przykrym było niewykorzystanie umiejętności, wiedzy i odwagi w ujawnianiu nieprawidłowości przez jedynego ciepłownika , który się na  to zdobył.

Nie jestem przekonany, że od połowy 2016 roku podejmujemy właściwe działania. Poczynając  od braku zadania dla nowego szefa spółki: obniżenia cen ciepła o 5-10% ( na bazie m.in. zablokowania rozdawnictwa, zmniejszenia podatku od nieruchomości, ujmowania strat ciepła w taryfach do 12%, a nie jak się praktykuje- między 14 a 15%. ) Także przeprowadzenia częściowej restrukturyzacji). Byłaby to miara kompetencji.      

Podejmowany dialog techniczny- wstępne wyłonienie oferentów do budowy nowego źródła- nie przekonywał. Pozwolono na wspomniany manewr z „audytem”.Umowa z EK, która gdzieś „wisi”, jest nie do przyjęcia. Powiela się znowu nieobecność radnych przy procedowaniu sprawy strategicznej dla miasta. Będę oporny wobec ewentualnego „gotowca” umowy( odstrasza mnie też umowa o nabyciu Ciepła Kaliskiego). Sprawiedliwością dziejową ( po 30% wzrostu  w latach 2013-15) byłoby  znaczące wejściowe obniżenie cen przez EK.

Za szybko zarzuciliśmy projekt budowy źródła ciepła. Jesteśmy przyparci do muru. Trochę czasu jednak  mamy, może nawet  do roku 2022. Spółka EDF ( francuska) w ciągu dwóch lat , za kwotę 500 mln złotych, wybudowała  w Toruniu ciepłownię. Ktoś zapyta, a jakie ceny ciepła? Od 1 lipca ub. roku , po podwyżce 10% - cena ciepła tam wynosi 69,8 zł/GJ (brutto). Przypominam, u nas -85zł/GJ (  cena  konspirowana). Jestem przekonany, że gdybyśmy decyzje podwyżkowe zostawili w gestii ekipy Fabryczna, to mielibyśmy kolejną górkę cenową. Z uzasadnieniem, jak zawsze. Tym razem nie ma na to zgody właścicielskiej. W końcu wsłuchano się w głosy mieszkańców.

Nie chcę stać na pozycji omnibusa. Chcę być przekonany, tak jak i inni,  o koniecznościach i możliwościach. Wiem jednocześnie, że inaczej sytuacja dzisiaj by wyglądała, gdyby przyjęto ,  przynajmniej część, mojego oddania sprawie elbląskiego ciepłownictwa.  

Jedno jest pewne- elblążanie po wieloletniej wymianie poglądów, mają swoje zdanie i nie dadzą się zbyć tzw. jedynym słusznym rozwiązaniem. Gra bowiem toczy się o wielką stawkę.  
                                                                                                

 Ryszard Klim