Pasy muszą jednak być zapięte

Trybunał konstytucyjny orzekł, iż obowiązek zapinania pasów bezpieczeństwa w samochodach nie narusza wolności i godności kierowcy.

Przypomnijmy, skargę konstytucyjna wniósł Felicjan Gajdus, który nie chciał uiścić mandatu za niezapięte pasy w czasie jazdy. W jego imieniu adwokat Jacek Urbaniak uzasadniał zaskarżenie art. 39 ust. 1 prawa o ruchu drogowym, mówiąc, że władza publiczna nie może decydować za obywatela o tym, co mu szkodzi, a co poprawia jego stan zdrowia.

– Nakaz zapinania pasów bezpieczeństwa stanowi przymus trudny do zaakceptowania – podkreślał w trakcie rozprawy Jacek Urbaniak.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym jest zgodny z art. 30 oraz art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nakaz stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach samochodowych nie narusza normy zawartej w art. 30 konstytucji, gwarantującej każdemu poszanowanie godności człowieka. W ocenie Trybunału skarżący nie przedstawił na poparcie swego stanowiska przekonujących argumentów, wskazując, że nałożenie obowiązku zadbania o własne bezpieczeństwo poprzez nakaz korzystania z pasów bezpieczeństwa narusza przyrodzoną i niezbywalną godność człowieka. Nie można przyjąć, że nałożenie przez ustawę każdego obowiązku na osobę fizyczną narusza jej godność ludzką.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 47 konstytucji, Trybunał ocenił zgodność zaskarżonego przepisu z konstytucyjnie gwarantowanym prawem jednostki do decydowania o swoim życiu osobistym.
Trybunał wskazał, że art. 47 konstytucji zapewnia każdej jednostce nieskrępowane prawo do decydowania o swoim życiu osobistym. Zdaniem Trybunału w sferze tak rozumianego życia osobistego jednostki mieści się również prawo do decydowania o ochronie własnego życia i zdrowia. Sformułowany przez ustawodawcę w art. 39 ust. 1 prawa o ruchu drogowym nakaz stosowania pasów bezpieczeństwa w pojeździe samochodowym może ograniczać tak rozumiane prawo jednostki do decydowania o swoim życiu osobistym. Użytkownik pojazdu ma bowiem wyłączoną swobodę decydowania o korzystaniu, bądź nie, ze środków bezpieczeństwa, w które wyposażony jest pojazd.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że w zakresie  obowiązku stosowania pasów bezpieczeństwa, ograniczenie prawa jednostki co do decydowania o swoim życiu osobistym, jest dopuszczalne w świetle art. 31 ust. 3 konstytucji. Cel nakazu sformułowanego w art. 39 ust. 1 prawa o ruchu drogowym należy uznać za usprawiedliwiony przesłanką ochrony zdrowia.  Ograniczenie prawa jednostek jest zgodne przy tym z zasadą proporcjonalności. Trybunał przedstawił obszernie wyniki badań naukowych i statystyki wypadków drogowych, stosownie do których używanie pasów bezpieczeństwa w istotny sposób zmniejsza liczbę obrażeń oraz stopień ciężkości następstw wypadków drogowych. Trybunał Konstytucyjny stwierdził wobec tego, że stosowanie pasów bezpieczeństwa w istotnym stopniu przyczynia się do realizacji założonego przez ustawodawcę celu, jakim jest ochrona zdrowia uczestniczących w ruchu drogowym użytkowników pojazdów. Ponadto pasy bezpieczeństwa są najskuteczniejszym i najmniej uciążliwym środkiem bezpieczeństwa pojazdu, w wysokim stopniu ograniczającym negatywne skutki dla życia i zdrowia użytkowników pojazdów podczas wypadków drogowych. Uciążliwość związana z ich stosowaniem jest przy tym niewielka; przeważają natomiast wspomniane wyżej korzyści. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że także doktryny liberalne dopuszczają ograniczenie przez państwo swobody decydowania przez jednostki o ich postępowaniu, jeżeli decyzje jednostek naruszają prawa lub interesy innych osób albo są nieprzemyślane. Z tych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 39 ust. 1 prawa o ruchu drogowym jest zgodny z art. 47 w zw. z art. 31 ust. 3 konstytucji.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą był sędzia TK Stanisław Biernat.