W dniu 19 i 20 września 2014 roku, 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka obchodzić będzie 95. rocznicę swego istnienia. Dziś chcielibyśmy przedstawić Państwu powojenną historię naszego Związku Taktycznego. Okres powojenny to nowy etap w historii 16 Dywizji.
W lipcu 1945 r. sformowano 16 Dywizję Piechoty, dyslokując dowództwo dywizji w Gdańsku Wrzeszczu. Niezależnie od wykonywanych zadań organizacyjnych i szkoleniowych, jednostki dywizji zabezpieczały w tym okresie majątek narodowy przed grabieżą, wykonywały różne zadania związane z odbudową gospodarki oraz brały udział w akcji siewnej i żniwnej. Od 1945 r. dywizja przechodziła różne etapy reorganizacji, zmiany nazw i dyslokacji. W 1947r. Naczelny Dowódca WP nadał dywizji nazwę 16 Kaszubskiej Dywizji Piechoty. Na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej z marca 1949 r., 16 Dywizja Piechoty zostaje dyslokowana z Gdańska do Elbląga i Braniewa, a następnie przeformowana w 16 Dywizję Pancerną.
W maju 1949 r. sztab dywizji przenosi się z Gdańska do Elbląga. W ramach dalszej przebudowy Sił Zbrojnych, następuje reorganizacja istniejących jednostek. W 1952 r. na bazie 16 Dywizji Pancernej powstaje 16 Dywizja Piechoty. W 1955r. Polska staje się członkiem Układu Warszawskiego. Zobowiązuje to władze do przeprowadzenia częściowej reorganizacji polskich Sił Zbrojnych. W okręgach i dywizjach zachodzą znaczne zmiany organizacyjne. Na bazie 16 Dywizji Piechoty powstaje 16 Dywizja Pancerna, której trzon stanowiły 1 i 58 pułk czołgów w Elblągu i 55 pułk zmechanizowany w Braniewie. W 1990 r. wprowadzone zostały dalsze zmiany organizacyjne. Dywizja przestała być związkiem pancernym przechodząc na struktury dywizji zmechanizowanej. W listopadzie 1992 r., 16 Dywizja Zmechanizowana przejęła dziedzictwo tradycji 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty z lat 1919 - 1939 i 16 Dywizji Piechoty z lat 1944 - 1947. Patronem dywizji został Król Polski, Kazimierz Jagiellończyk. Był to również okres nadawania jednostkom nowych sztandarów. Od stycznia 1992 r. 16 PDZ weszła w podporządkowanie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Najważniejszym wydarzeniem dla Dywizji w roku 1993 było ćwiczenie pod kryptonimem "KLON- 93", które odbyło się w dniach 16 - 19 marca 1993 r. z powołaniem rezerw osobowych na poligonie Orzysz. Ćwiczenia obserwował i wizytował Prezydent RP Lech WAŁĘSA, Minister Obrony Narodowej Janusz ONYSZKIEWICZ oraz przedstawiciele najwyższych władz państwowych.
W 1994 roku w ramach nowej struktury organizacyjnej 16 PDZ sformowane zostały między innymi:
9 Brygada Kawalerii Pancernej (powstała na bazie 27 pz. w Braniewie);
14 Brygada Zmechanizowana (sformowana na bazie 100 pz. w Elblągu);
16 Brygada Zmechanizowana (sformowana na bazie 43 Ośrodka Materiałowo - Technicznego w Morągu).
Na podstawie Decyzji Ministra Obrony Narodowej nr 152/1998r. z dnia 1 stycznia 1999 r. 16 PDZ ponownie weszła w skład Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Rok 2000 to dalsze zmiany w strukturach organizacyjnych Dywizji. Na podstawie Rozkazu Dowódcy Wojsk Lądowych z 15 czerwca 2000 r. z dniem 31. 12. 2000r. rozformowane zostały:
14 Brygada Zmechanizowana i 18 batalion rozpoznawczy w Elblągu,
natomiast w skład Dywizji weszły:
20 Brygada Zmechanizowana w Bartoszycach
3 batalion rozpoznawczy w Giżycku.
W 2001 r. w strukturach Dywizji powstała 16 kompania chemiczna, a jesienią tego roku 16 PDZ weszła w podporządkowanie 1 Korpusu Zmechanizowanego. Należy wspomnieć, że w okresie powojennym, w składzie 16 - tych dywizji funkcjonowało blisko 60 jednostek. Jedne kontynuowały tradycje swoich poprzedników, inne powstawały i przy zmianach organizacyjnych były rozformowywane. Przykładem bogatej historii i dziedziczenia tradycji był 1 Warszawski Pułk Czołgów sformowany w 1943 r., przemianowany w 100 pułk zmechanizowany, a następnie w 14 Brygadę Zmechanizowaną, która ostatecznie w 2000 r. została rozformowana. Jednostki nosiły imię Bohaterów Westerplatte, kontynuując tradycje swoich poprzedniczek. Dzisiaj na kartach historii znajdujemy takie nazwy jak 60 Kaszubski Pułk Czołgów Średnich, 64 i 55 Pułk Zmechanizowany, czy też 4 Dywizjon Artylerii.
Szczegółowy program uroczystości 95. rocznicy powstania 16 PDZ przedstawia się następująco;
18 WRZEŚNIA 2014 R.
11. 00 – otwarcie okolicznościowej wystawy fotograficznej „16 Pomorska
Dywizja Zmechanizowana w obiektywie. Siły Zbrojne RP w misjach
i operacjach UE” – hol Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” –
Pl. Jagiellończyka 1 w Elblągu.
19 WRZEŚNIA 2014 R.
16. 00. – Uroczysta Polowa Msza Święta w intencji Ojczyzny i Żołnierzy 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej, którą odprawi Biskup Polowy Wojska Polskiego dr Józef GUZDEK – Plac Apelowy 16 Batalionu Dowodzenia w Elblągu – ul. Królewiecka 169;
17. 00 – Przemarsz Pododdziałów z Pocztami Sztandarowymi Jednostek Wojskowych 16 PDZ ulicą Królewiecką do Placu Jagiellończyka;
18. 00. – Uroczysty Apel z okazji 95. Rocznicy Powstania 16 PDZ – Plac Kazimierza Jagiellończyka – na zakończenie uroczystości – defilada pododdziałów, pokaz musztry paradnej oraz występ Orkiestry Wojskowej Garnizonu Elbląg.
20 WRZEŚNIA 2014 R.
11. 00 – 16. 00. – Festyn dla mieszkańców Elbląga i regionu, a w tym między innymi – prezentacja i promocja miast garnizonowych, w których stacjonują nasze jednostki (prezentacja dorobku kulturalnego – występy zespołów i ośrodków kultury, pokazy sprzętu wojskowego, koncert Orkiestry Wojskowej Garnizonu Elbląg, pokazy działania pododdziałów rozpoznawczych i ogólnowojskowych, wojskowa grochówka, zawody, konkursy i zabawy dla dzieci i młodzieży oraz wiele innych atrakcji, rozrywki i dobrej, żołnierskiej zabawy.) Wszystko to na przykoszarowym Placu Ćwiczeń 16 Batalionu Dowodzenia – zbieg ulic Piłsudskiego i Królewieckiej w Elblągu.
W imieniu Dowództwa, żołnierzy i pracowników wojska 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej zapraszam Państwa bardzo serdecznie i gorąco do udziału w uroczystych obchodach naszego wspólnego, wojskowego święta.
W związku z planowanymi uroczystymi obchodami Święta 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej, informujemy – szczególnie elbląskich kierowców – o utrudnieniach i ograniczeniach w ruchu drogowym na terenie miasta, w obrębie ulic Królewieckiej oraz Pl. Kazimierza Jagiellończyka. Utrudnienia będą występowały w dniu 19. 09. 1014 roku w godz. 17. 10 – 17. 45.
Za utrudnienia serdecznie przepraszamy!
mjr Zbigniew Tuszyński