25 kwietnia 2013r. Minister Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas podpisała znowelizowane rozporządzenie dotyczące m.in. przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów. Określa ono również nowe zasady przeprowadzania egzaminu maturalnego począwszy od 2015 r.
A to oznacza, że uczniowie, którzy dziś zaczynają trzecia klasę liceum ogólnokształcącego będą zdawać egzamin w nowej formule i oceniani będą również wg innej formuły niż dotychczas. Ta sytuacja dotyczy również uczniów klas techników, tyle że oni nową maturę będą zdawać w 2016 r.
Ponieważ na temat tegorocznej matury, zwłaszcza z języka polskiego, pojawiają się różne opinie - często w oparciu o nieprawdziwe przesłanki - jako osoba od lat zajmująca się maturą w ujęciu elbląskim, warmińsko-mazurskim a czasem i krajowym, chcę choć trochę uspokoić rodziców tegorocznych maturzystów. Rodziców, gdyż to oni najczęściej są pełni obaw i wątpliwości.
Najczęściej stawiane pytania:
1. Jaka jest nowa formuła egzaminu maturalnego?
2. Będzie łatwiej, czy trudniej?
3. Czego uczą się od dwóch lat tegoroczni maturzyści?
4. Zmiana sposobu nauczania - czy jest problemem?
5. Zmiana a przygotowanie - jak do tego zostali przygotowani elbląscy nauczyciele i uczniowie?
Zmian jest kilka.
Po pierwsze, podstawą przeprowadzania egzaminu maturalnego są wymagania ustalone w podstawie programowej kształcenia ogólnego, dotychczas obok podstawy programowej obowiązywały wymagania określone w odrębnych przepisach.
Po drugie, tegoroczni maturzyści mają obowiązek zdawania nie tylko matury na poziomie podstawowym, ale też muszą wybrać co najmniej jeden przedmiot na poziomie rozszerzonym. Oczywiście mogą wybrać więcej niż jeden. Czy to jest utrudnienie? Myślę, że nie. Poziom rozszerzony nie ma progu zaliczenia, nie ma więc wpływu na to, czy uczeń maturę zda, czy nie - o zdaniu decyduje poziom podstawowy. A konieczność wyboru rozszerzenia działa mobilizująco - otwiera bowiem drogę na dobre studia. Ważne jeszcze jest to, że wybór przedmiotu dodatkowego/rozszerzonego/ nie jest zależny od przedmiotów, których maturzysta uczył się w zakresie rozszerzonym.
W istotny sposób zmieni się część ustna egzaminu maturalnego z języka polskiego.
Prezentacja, dotychczasowa forma przeprowadzania tego egzaminu, została zastąpiona egzaminem sprawdzającym umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat, inspirowanej tekstem kultury. W praktyce uczeń będzie losował jedno zadanie egzaminacyjne składające się z tekstu literackiego, albo tekstu o języku, albo tekstu ikonicznego /np. obrazu/ i polecenia do tego tekstu. Będzie miał maksymalnie 15 minut na przygotowanie odpowiedzi. Sama odpowiedź też będzie trwała maksymalnie 15 minut i będzie składała się z dwóch części: wypowiedzi monologowej maturzysty, która będzie trwała około 10 minut oraz rozmowy zdającego z zespołem egzaminatorów - około 5 minut. Zmieniły się też zasady oceniania wypowiedzi - szczegółowe kryteria zostały zastąpione ocenianiem całościowym - holistycznym. Również i tu trzeba uzyskać zaledwie 30% by egzamin zdać.
Wiele mówi się o zmianie egzaminu ustnego ale w znaczący sposób zmieniła się też formuła egzaminu pisemnego. Na poziomie podstawowym uczeń może wybrać temat związany z wierszem - tu samodzielnie musi postawić tezę interpretacyjną i poprzeć ją argumentami odnoszącymi się do wiersza. Może wybrać drugi temat, który będzie odnosił się do zamieszczonego fragmentu tekstu literackiego. W formie - wypracowanie będzie zawsze rozprawką - tu uczeń będzie musiał postawić tezę lub hipotezę, poprzeć ją argumentami, sformułować wnioski.
Czy czegoś nam to nie przypomina?
Jeszcze 10 lat temu rozprawka była najważniejszym zadaniem maturalnym z języka polskiego. I słusznie - bo rozprawka to nic innego jak pisemne formułowanie myśli wynikających z logicznego toku rozumowania - na określony temat. A temat będzie związany z tekstem, który uczeń otrzyma. Zatem chyba będzie mu łatwiej - pod warunkiem, że ze zrozumieniem przeczyta test i dokona jego analizy.
Dziś można powiedzieć: wielki powrót rozprawki - wielki odwrót od oceniania wg analitycznego modelu oceniania - niesłusznie zwanego przez wielu „kluczem”.
Nauczyciele i uczniowie do zmiany zostali przygotowani. Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, który niedawno obchodził jubileusz 25 lecia, przez lata był i jest nadal „dobrym duchem” elbląskiej edukacji. Zawsze służył i służy wsparciem i pomocą elbląskim nauczycielom. Zawsze też bardzo dobrze układała się nasza - elbląska współpraca z Okręgową Komisją Egzaminacyjną w Łomży. Bardzo wielu nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych to egzaminatorzy sprawdzający matury.
Zatem czego uczą się od dwóch lat tegoroczni maturzyści? Dwa lata temu została wprowadzona nowa podstawa programowa z bardzo konkretnymi zapisami dotyczącymi obowiązków szkoły wobec uczniów. Nauczyciele świetnie znają te zapisy i mogę powiedzieć, że zmienili sposoby nauczania i formy pracy na lekcji. Dziś nikt już nie ma wątpliwości, że mówienie, myślenie przyczynowo-skutkowe, analiza tekstów, interpretacja /tekstów, faktów, zdarzeń/, formułowanie myśli, budowanie argumentów to grupa ważniejszych umiejętności kształconych w dzisiejszej szkole. I do ich kształcenia zobowiązani są wszyscy nauczyciele, niezależnie od przedmiotu.
Elbląscy nauczyciele są wykształceni, otwarci na zmiany i pozostają w częstym kontakcie z instytucjami odpowiedzialnymi za ich wdrażanie. Wspólnie przeszliśmy przez wiele reform w oświacie - tej też damy radę, zwłaszcza,że jest zmianą korzystną.
Szkoła stale się zmienia - dziś jest inna, niż ta, którą pamiętają rodzice tegorocznych maturzystów. Inny jest zakres kształcenia, inne są egzaminy maturalne. Czy lepsze czy gorsze – myślę, że życie to zweryfikuje. Na razie jesteśmy w stanie ciągłego eksperymentu - jako egzaminator maturalny, członek zespołów eksperckich, sama w nim uczestniczę od lat.
Oczywiście, dla każdego ucznia jest to przeżycie indywidualne, jednostkowe - musi odnaleźć się w tym, co proponuje system. I rodzic też się musi w tym odnaleźć. Dlatego rodzicom też proponujemy wsparcie.
Oczywiści szkoły przekazują informacje na temat zmian i nowych wymagań.
Jeśli jednak pojawią się pytania i wątpliwości, zapraszam rodziców i tegorocznych maturzystów do siedziby Związku Nauczycielstwa Polskiego w Elblągu, ul. Grunwaldzka 31.
17 listopada, w godz. 16.00-18.00 w ramach Nauczycielskiego Centru Pomocy Rodzinie odbędzie się maturalne spotkanie informacyjne.
Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu zaprasza do korzystania z konsultacji telefonicznych - tel. 55 625 72 87 wew. 87.
Małgorzata Sowicka
konsultant ds. języka polskiego W-M ODN w Elblągu
trener i przewodnicząca zespołów maturalnych