Czesław Miłosz urodził się 30.06.1911 roku w Szetejniach na Litwie, był synem Aleksandra Miłosza i Weroniki z Kunatów. Szetejnie leżą nad Niewiażą w powiecie kiejdańskim. W dzieciństwie w roku 1913 mały Czesław wyjechał z rodzicami do Rosji, ponieważ jego ojciec, inżynier budownictwa dróg i mostów, otrzymał powołanie do wojska. Pobyt w Rosji trwał cztery lata, które spędzili w Krasnojarsku,. Dziećmi opiekowała się niania wspólnie z matką. Ojciec pracował na budowach. W roku 1917 Miłoszowie byli świadkami rosyjskiej rewolucji. W 1921 roku Czesław rozpoczął naukę w I Męskim Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie, które ukończył w roku 1929. W roku 1929 został studentem Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Stefana Batorego, ale po dwóch tygodniach przepisał się na Wydział Prawa i nauk Społecznych. Z wykładów na polonistyce korzystał odtąd jako wolny słuchacz. Zapisał się również do Koła Polonistów i Akademickiego Klubu Włóczęgów i Klubu Intelektualistów.
Debiutował wierszami „Kompozycja” i „Podróże” w 1930 roku, w piśmie uniwersyteckim „Alma Mater Wilnensis”. W Wilnie był uczestnikiem i jednym z organizatorów grupy literackiej „Żagary”, która powstała na bazie spotkań klubowych w środowiska intelektualistów i młodych twórców wileńskich jak Bujnicki; Miłosz, Zagórscy. Redaktorami dodatku literackiego „Żagary” do ziemiańskiego dziennika „Słowo” byli T. Bujnicki i A. Gołubiew. Grupa ta spierała się ze Skamandrytami o wartości, mimo to Miłosz cenił poezję J. Iwaszkiewicza. Później Żagaryści przenieśli się do redakcji „Kuriera Wileńskiego”. W 1933 roku narodził się „Poemat o czasie zastygłym”, w którym wyraził w słowie pisanym tragizm i bunty swojego pokolenia. W 1934 roku wyjechał do Francji, był już dyplomowanym prawnikiem. Tutaj spotykał się ze swoim krewnym, również pisarzem znanym i cenionym Oskarem Miłoszem, zwiedzał Luwr i uczestniczył w wykładach i spotkaniach literackich.
W roku 1935 podjął pracę w wileńskiej rozgłośni Polskiego Radia, gdzie cyklicznymi audycjami regionalnymi były „Środy literackie” i satyryczna „Kukułka wileńska”. W radio pracował rok, dał się tam poznać jako zwolennik „Niepodległej Litwy” i jak pisze nadmiernie lansował kulturę białoruską, także zajmował się poezją. Następnym miejscem pracy pisarza była rozgłośnia Polskiego Radia w Warszawie, gdzie przyjaźnił się z J. Andrzejewskim i K. Wyką, w 1936 roku powstały „Trzy zimy”. Utwory te, uznane za katastroficzne i apokaliptyczne, zyskały duże uznanie w środowisku literackim, wśród pisarzy i krytyków. W roku 1937 Miłosz wyjechał do Włoch, po powrocie wrócił do pracy w Polskim Radio. Otrzymał nagrodę za nowelę „Obrachunki”.
W roku 1939 we wrześniu nie został zmobilizowany jako pracownik radia, pełnił służbę w formacjach samoobrony i razem z innymi pracownikami radia ewakuował się na wschód. Dotarł do Lwowa, a stamtąd wrócił w kierunku Polesia, i znów uciekał już samodzielnie do Rumunii, skąd z paszportem nansenowskim dotarł do Wilna, gdzie proklamowano niepodległą Litwę, a uchodźcy z Polski starali się przedostać do Szwecji. Po zajęciu Wilna przez wojska radzieckie przedostał się do Warszawy, gdzie miał wielu znajomych i resztę wojny spędził pod okupacją niemiecką, działał wówczas jak korespondent. W Warszawie wydał używając nazwiska Jan Syruć, tom wierszy który był w Warszawie pierwszą podziemną publikacją poezji. Przyjaźnił się wówczas z Jerzym Andrzejewskim i w 1942 roku wydal antologię „Pieśń niepodległa”. Jerzy Andrzejewski opiekował się pisarzami warszawskimi, nawet udało mu się wyasygnować dla nich drobne sumy pieniężne prosto z Londynu. Miłosz przebywał w tym czasie na przemian w Warszawie i Stawisku u Jarosława Iwaszkiewicza, gdzie gościli również inni pisarze, także najmłodsi, jak Baczyński i Gajcy. Nie jeden raz czołgał się pod ostrzałem, był przecież zagorzałym turystą. W czasie powstania wraz z żoną Janiną, którą poznał jeszcze przed wojną, przez krótki czas przebywał w obozie w Pruszkowie. W cudowny sposób uratowany schronił się na wsi. Pod koniec 1944 roku pojechał z żoną do Anny i Jerzego Turowiczów, ponieważ nie chciał wykorzystywać gościnnych gospodarzy, wyjechał do Krakowa.
W 1945 roku napisał wspólnie z Andrzejewskim scenariusz filmowy „Robinson Warszawski” na kanwie przeżyć swojego radiowego kolegi Władysława Szpilmana. Następnie „Zniewolony umysł” i „Zdobycie władzy”. W latach 1945-1951 był urzędnikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a w nim przedstawicielem kulturalnym PRL w Nowym Jorku i Paryżu. Napisał „Traktat moralny”, należał wówczas do bardzo dobrze ubranego towarzystwa, elity rządzącej Polską i równocześnie do elity sędziów. Jako jeden z redaktorów miesięcznika „Twórczość”, wydał wówczas między innymi „Ocalenie”, wybór wierszy okupacyjnych. We Francji nie zgłosił się do pracy w ambasadzie, attache kulturalnym został wówczas ktoś inny. Miłosz uzyskał status emigranta i nawiązał współpracę z Paryską Kulturą i Jerzym Giedroyciem. We Francji narodził się „Zniewolony umysł” (1953 rok); wydany został tom wierszy „Światło dzienne” (1953 rok) gdzie znalazł się między innymi poemat „Traktat moralny” i wiersz „Który skrzywdziłeś człowieka prostego”; „Dolina Issy (1955 rok), powieść o dzieciństwie poety; „Traktat poetycki” (1958 rok); „Rodzinna Europa”, którą można określić jako rodzaj autobiografii intelektualnej, podejmującej wszystkie problemy epoki. Za swoją twórczość otrzymał Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W roku 1961 otrzymał posadę profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich Uniwersity of California w Berkeley i zdecydował się na pozostanie w Ameryce. Był płodnym twórcą, kolejno ukazywały się książki „Król Popiel i inne wiersze ( 1962 rok); „Człowiek wśród skorpionów” esej o Brzozowskim (1962 rok); poemat „Gucio zaczarowany” na kanwie przeżyć z dzieciństwa (1965 rok); „Antologia polskiej poezji powojennej” (1969 rok); „The history of Polish Literature”; „Miasto bez imienia”; „Widzenia nad zatoka San Francisko”. W 1972 roku ukazały się eseje „Prywatne obowiązki”, w 1973 roku anglojęzyczne wydanie „Selected poems”, 1977 kolejne wydania poezji w języku angielskim. 1974 „Gdzie wschodzi słońce”. Wydał kolejne utwory ; esej który jest poszukiwaniem duchowej ojczyzny zatytułowany „Ziemia Ulro” w 1977 roku i rozmowy z Watem „Mój wiek” w 1979 roku. Dokonał przekładów Biblii miedzy innymi „Księgi Hioba” (1980 rok); Ewangelii wg Św. Marka” i „Apokalipsy” (1984 rok).
Miłosz był często nagradzany, otrzymał między innymi Nagrodę Guggenheima; doktorat honoris causa Uniwersytetu w Michigen; nagrodę Berkeley „Citation”. Tak ogromny dorobek twórczy nie mógł zostać pominięty. Miłosz został kandydatem do literackiego „Nobla”. Nagrodę otrzymał w roku 1980 i od tego dnia stał się narodowym wieszczem Polski. Był to czas rozkwitu „Solidarności”. Miłosz przyjechał do Polski. Został honorowym doktorantem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W „Znaku” i „Wydawnictwie literackim” w Polsce ukazywały się wybory wierszy i powieść „Dolina Issy”, która również wkrótce doczekała się ekranizacji. Po krótkim pobycie w Polsce wielki pisarz wrócił do Berkeley. Powstały tam nowe jego utwory „Hymn o perle”(1982 rok) wydany w Paryżu i w Polsce; „Nieobjeta ziemia” (1984 rok); „Zaczynając od moich ulic (1985 rok); „Kroniki” (1988 rok), pierwodruk w Polsce, w wydawnictwie „Znak”.
W 1986 roku zmarła żona Miłosza Janina. W roku 1989 pisarz otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odtąd Miłosz często przyjeżdżał do kraju ojczystego. W 1992 roku ukazała się jego książka „Szukanie ojczyzny”, za tę książkę otrzymał na Litwie od prezydenta Algirdasa Brazauskasa „Order Wielkiego Księcia Giedymina”. W roku 1993 również w wydawnictwie „Znak” ukazało się wydanie zbiorowe wierszy. W roku 1988 otrzymał nagrodę Nike za „Pieska przydrożnego”. Kolejno ukazały się „Druga przestrzeń”; Orfeusz i Eurydyka” (2002 rok) ; „Spiżarnia literacka”; „Podróże w czasie” (2004 rok); „Dzieła zebrane” w wydawnictwie Znak i Wydawnictwie Literackim.
Miłosz umarł w Polsce, w Krakowie, gdzie w tym czasie mieszkał 14.08.2004. Do końca też przyjaźnił się z rodziną Turowiczów ze środowiska „Tygodnika Powszechnego”. Został pochowany również w Krakowie, w grobach zasłużonych na Skałce. W pogrzebie wielkiego poety wzięły udział tłumy krakowian, mowę pożegnalną wygłosiła miedzy innymi polska laureatka nagrody Nobla Wisława Szymborska i prezydent Lech Wałęsa.
Niektórzy zarzucali mu, że był zwolennikiem wolności Litwy bez wspólnoty z Koroną czyli Polską, od początku zmagał się z poczuciem podwójnej tożsamości, a nawet potrójnej, przez doświadczenie długoletniego pobytu w Ameryce, jednak na miejsce ostatniego spoczynku wybrał Polskę. Stało się to zapewne dzięki związkowi szczególnemu pisarza z poezją Mickiewicza, z wykształceniem polonistycznym, gdzie przeplatały się nieustannie kręgi duchowej wspólnoty Polski i Polski kresowej i zamyśleniami nad powieściami Rodziewiczówny, której tak wielki intelektualista jakim był Miłosz nie pominął.
Oprac. własne na podstawie Kalendarium życia i twórczości; „Literatury polskiej” J. Tomkowskiego; biografii pisarza pióra A. Zawady; biografii z Encyklopedii powszechnej.
