FRE o funkcji Starego Miasta w tkance miejskiej Elbląga

W środę,  20 stycznia odbyło się kolejne spotkanie Forum Rozwoju Elbląga tym razem poświęcone problematyce Starego Miasta w Elblągu. Poniżej prezentujemy koncepcje i propozycje jakie zostały wypracowane podczas spotkania.

W trakcie ożywionej dyskusji, zebrani na spotkaniu wyrazili swoje opinie na temat Starego Miasta, które można pogrupować w następujące wątki:

Funkcja Starego Miasta w tkance miejskiej Elbląga

Stare Miasto powinno stanowić centrum, życia społeczno-kulturalnego Elbląga. Życie kulturalne powinno się koncentrować wokół już istniejących instytucji kulturalnych takich jak Galeria El, Muzeum, Biblioteka im. Cypriana Norwida czy biblioteka pedagogiczna oraz po wybudowaniu ratusz staromiejski. Ze względu na bogate zbiory muzealne pochodzące z wykopalisk na Starym Mieście, można też rozważyć utworzenie Muzeum Starego Miasta, które np. mogłoby być zlokalizowane w zespole kamienic, wybudowanych specjalnie do tego celu pomiędzy kamienicami przyległymi do Biblioteki im. Cypriana Norwida, a Muzeum. Należałoby także zadbać o odbudowę zespołu klasztornego przy Galerii El, co umożliwiłoby znaczący rozwój działalności kulturalnej tej instytucji. Oczywiście uzupełnieniem publicznych instytucji kulturalnych, powinny być podmioty prywatne w postaci galerii, klubów itp.

Stare Miasto powinno stanowić także centrum szeroko rozumianej rozrywki i spotkań zarówno elblążan, mieszkańców regionu jak i turystów. Cała dzielnica powinna być wypełniona pubami, restauracjami, winiarniami, piwiarniami, dyskotekami, klubami, galeriami artystycznymi, sklepami itp. W takiej sytuacji władze miasta Elbląga powinny uprzedzić potencjalnych mieszkańców Starego Miasta o charakterze tej dzielnicy, aby mieszkali tam ludzie aktywni, którzy lubią zabawę i nie przeszkadza im ruch i gwar uliczny nawet w późnych godzinach nocnych. Koncentracja dużej ilości lokali rozrywkowych na terenie jednej dzielnicy, ożywi Stare Miasto, przyczyni się do integracji mieszkańców Elbląga, no i położy kres stwierdzeniu, że „Elbląg zasypia o godzinie 18tej”.

Zakres odbudowy

Stare Miasto powinno być odbudowane w całości zgodnie z lokalizacjami ujętymi w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego tej dzielnicy z pewnymi jego modyfikacjami. Należałoby m.in. rozważyć, zabudowę placu/skweru przy byłej przystani Żeglugi Gdańskiej przy ulicy Wodnej. Z racji gęstej zabudowy i planów ograniczenia ruchu samochodowego w tej dzielnicy, trzeba też wkomponować w zabudowę parkingi samochodowe podziemne oraz naziemne i wielopoziomowe.

Architektura i styl odbudowy

Rozumiemy, że z różnych względów jesteśmy skazani na tzw. „retrowersję” w odbudowie Starego Miasta, co, do której zdania są bardzo podzielone. Nie jesteśmy jej zwolennikami, ale sugerujemy kompromisowe rozwiązanie. Powinna nim być m.in. zmiana zapisów w MPZP Starego Miasta, która zakazuje odbudowy kamienic w stylu przypominającym budynki, które stały na zabudowywanych działkach przed 1945 rokiem. Nie chodzi nam o wszystkie kamienice, ale chcielibyśmy by poddano rekonstrukcji, chociaż frontowe elewacje najpiękniejszych przedwojennych staromiejskich kamienic. Zabieg ten z pewnością upiększyłby i uatrakcyjnił turystycznie nasze Stare Miasto. Listę takich kamienic chętnie przygotujemy i przedstawimy w najbliższym czasie. Osobnym problemem są elewacja kamienic budowanych pod koniec XX wieku, nie ma, co ukrywać, że zarówno wśród Elblążan jak i turystów, bardzo często słychać pod ich adresem niepochlebne oceny, wśród których dominują takie określenia jak kicz, bezguście czy koszmar. Sugerujemy rozważenie opracowania kompleksowego programu zmiany elewacji i szczytów tych kamienic na formy bardziej estetyczne i współgrające zarówno ze starą jak i nowoczesną architekturą Starego Miasta.

Bulwar, mosty, Wyspa Spichrzów

Oglądająć przedwojenne zdjęcia elbląskiego Starego Miasta, chyba większość oglądających jest zgodna, że najładniejsza i najbardziej reprezentacyjna była zabudowa nadrzeczna. Z jednej strony cieszy nas pomysł władz Elbląga na odbudowę mostów zwodzonych, z drugiej martwi brak działań i realnych perspektyw szybkiej reaktywacji nadrzecznej zabudowy. Uważamy, że władze miasta Elbląga powinny jak najszybciej ogłosić i nagłośnić w mediach, konkurs architektoniczny na projekt zabudowy nadrzecznej Starego Miasta i Wyspy Spichrzów. Konkurs miałyby charakter otwarty zarówno dla pracowni architektonicznych z Polski jak i z za granicy. Odpowiednia oprawa marketingowa tego konkursu stanowiłaby przy okazji świetną promocję miasta zarówno dla turystów jak i inwestorów, no i co najważniejsze przyśpieszyłaby tempo odbudowy tej dzielnicy. Odpowiednia reklama pomogłaby też znaleźć poważnego dużego wykonawcę tej inwestycji, w końcu mielibyśmy jedyne w Polsce Stare miasto z czynnymi mostami zwodzonymi. To naprawdę byłaby duża prestiżowa inwestycja, której realizację mogłaby relacjonować w systemie patronackim jedna z polskich czołowych stacji telewizyjnych. Oczywiście są to na razie tylko takie luźne pomysły, ale gdyby władze Elbląga wynajęły do tego zadania profesjonalną agencje marketingową, to wszystko jest do zrealizowania w przeciągu kilku lat.

Jeżeli chodzi o Wyspę Spichrzów, uważamy, że powinna być ona w przemyślany sposób zabudowana budynkami zbliżonymi wyglądem do średniowiecznych spichrzów. Bulwar Wyspy powinien mieć charakter reprezentacyjny i być wypełniony lokalami gastronomicznymi, i rozrywkowymi, tak żeby po obu stronach rzeki tętniło życie towarzyskie i był ożywiony ruch turystyczny. Przydałaby się rekonstrukcja kilku spichrzów dla podkreślenia historii i klimatu tej dzielnicy. Szczególnie mile byłaby widziana rekonstrukcja spichrzów i bursy kupieckiej przy moście górnym. Obecnie czekamy na nowy MPZP Wyspy Spichrzów i zawarte w nim propozycje, do których się na pewno ustosunkujemy.

Parkingi i ograniczenia w ruchu samochodów

Podzielamy w pewnym stopniu zdanie, że na Starym Mieście należy ograniczyć ruch samochodowy, ograniczając prawo wjazdu do mieszkańców tej dzielnicy, taksówek, służb komunalnych i mundurowych. Wiąże się to jednak z koniecznością budowy parkingów płatnych i bezpłatnych. Uważamy, że parkingi naziemne powinny być bezpłatne, szczególnie te funkcjonujące obecnie przy ulicy Rycerskiej. Oprócz nich powinny powstać duże parkingi podziemne pod boiskami szkół I LO i ZSTI. Dla mieszkańców Starego Miasta powinny też powstać minimum 2 duże parkingi wielopoziomowe, jeden w centralnej części dzielnicy, drugi np. przy hali Alstomu przy ul. Wodnej nad rzeką. Oczywiście obiekty te powinny być z zewnątrz stylizowane na staromiejskie kamienice, żeby odpowiednio wkomponowały się w otoczenie.

Porzucone budowy

Martwią nas niedokończone budowy i brak elewacji na niektórych kamienicach Starego Miasta. Wszystko to bardzo szpeci i stanowi antyreklamę tej dzielnicy. Sugerujemy władzom Elbląga żeby w drodze perswazji przekonali właścicieli tych nieruchomości, do szybkiego dokończenia budowy lub szybkiego zbycia nieruchomości inwestorowi, który za nich dokończy te inwestycje. Jeżeli to nie pomoże, pozostaje przekonanie właścicieli poprzez nałożenie kar finansowych. Mamy nadzieję, że władze Elbląga przy zbywaniu działek kolejnym inwestorom, zabezpieczą się odpowiednio w umowach przed podobnymi sytuacjami w przyszłości.

Ogródek archeologiczny

Uważamy prawie jednomyślnie, że pomysł i realizacja tzw. „ogródka archeologicznego” jest bardzo złym chybionym pomysłem. Inwestycja ta blokuje zabudowę całego kwartału Starego Miasta, na którym przed 1945 rokiem stały bardzo okazałe kamienice. Apelujemy do władz Elbląga o zaniechanie tej inwestycji, a w najgorszym wypadku pozostawienie jej w stadium „tymczasowej inwestycji” umożliwiającej zabudowę tego kwartału w krótkim horyzoncie czasowym. Sam pomysł pokazania turystom fundamentów średniowiecznych kamienic nie jest zły, ale nie w tej formie i wielkości.

Nowatorskie pomysły

W miarę możliwości, należy podnosić atrakcyjność Starego Miasta poprzez drobne inwestycje i nowatorskie pomysły. Zaliczmy do nich m.in.: udostępnienie wieży katedry, jako punktu widokowego, budowę fontanny na ul. Stary Rynek, organizację cyklicznych imprez masowych, np. elbląskiego odpowiednika „Jarmarku Dominikańskiego” itp. 

Zaprezentowane pomysły i opinie, postaramy się wkrótce przedstawić prezydentowi miasta Elbląga i odpowiednim urzędnikom miejskim, co mamy nadzieję zaowocuje owocną współpracą dla dobra naszego miasta. Kolejne spotkanie Forum Rozwoju Elbląga odbędzie się 20 lutego o godzinie 18: 00 w Elblągu w biurowcu Elzam na ul. Grunwaldzkiej 2, B 1 sala nr . Spotkanie tym razem poświecone będzie ocenie i perspektywom rozwoju komunikacji miejskiej w Elblągu. Zapraszamy wszystkich chętnych Elblążan zainteresowanych tą tematyką i mających ciekawe pomysły.

Cezary Balbuza