Zmiany w prawie ważne dla osób represjonowanych

29 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Nowelizacja ta znosi dotychczasowe ograniczenie czasowe dochodzenia roszczeń od­szkodowawczych z tytułu internowania w stanie wojennym. Zatem wszystkie osoby internowane nadal mogą składać wnioski o uzyskanie odszkodowania. Pisma należy składać w Sądzie Okręgowym w Elblągu w Wydziale Karnym.

23 stycznia 1991 roku uchwalona została ustawa, która umożliwiała opozycjonistom z całego okresu PRL, w związku z czynami na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, oporem przeciwko kolektywizacji i obowiązkowym dostawom, wystę­powania o zadośćuczynienie za krzyw­dy, jakich doznali.

Według danych Ministerstwa Sprawiedliwości, w latach 1991-2008 sądy przyznały odszkodowania 68 615 osobom w łącznej kwocie ponad 1100 mln zł. Przeciętne zadośćuczynienie wyniosło 16 tys. 182 zł.

Nowelizacja ustawy z 19 wrze­śnia 2007 r. umożliwiła uzyskanie odszkodowania także osobom internowanym na podstawie dekretu z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym. Na zgłoszenie wniosku osoby te miały tylko rok - do 18 listopada 2008 r. Wiele z nich nie dowiedziało się jednak o tym terminie lub nie zdążyło na czas. Aktualna nowelizacja umożliwia takim osobom złożenie takiego wniosku także teraz - ale ostateczny termin upływa 18 listopada 2009 roku.

Wszystkim osobom, wobec których stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci takiej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców. Ustawa dotyczy orzeczeń sądów i orzeczeń kolegiów do spraw wykroczeń. O tym, czy danej osobie represjonowanej przysługuje odszkodowanie, czy nie i o jego wyso­kości decyduje sąd. Mogą o nie ubiegać się też osoby, które nie zostały skazane, a znalazły się w więzieniu oraz mał­żonkowie, dzieci i rodzice poszkodowa­nych.

Zgodnie z ustawą maksymalne odszkodowanie, jakie może przyznać sąd za represjo­nowanie i jego skutki, wynosi 25 tys. zł. Wysokość odszkodowania nie jest ograniczona w przypadku osób, które w związku z działalnością niepodległo­ściową poniosły śmierć.