Pożar hali produkcyjnej Zamechu z lipca 1949 roku, stał się dla władz komunistycznych, iskrą do rozpoczęcia prześladowań. Ponad 100 osób zostało aresztowanych pod zarzutem sabotażu. Trzech mężczyzn skazano na śmierć, sześciu na długoletnie więzienie. Dziś (17 lipca) w 74. rocznicę tzw. Sprawy Elbląskiej oddano hołd jej ofiarom.
W poniedziałek, 17 lipca przy pomniku Ofiar "Sprawy Elbląskiej" uczczono pamięć elbląskich ofiar stalinowskich prześladowań sprzed 74 lat.
W nocy z 16 na 17 lipca 1949 roku wybuchł pożar w hali produkcyjnej nr 20 Zakładów Mechanicznych Zamech, który zapoczątkował wydarzenia znane, jako "Sprawa Elbląska". - Dla komunistycznych władz próby badania przyczyn tego pożaru były pretekstem do zapoczątkowania brutalnych przesłuchań, stronniczych procesów sądowych i drakońskich kar więzienia. Pod zarzutem sabotażu aresztowano ponad 100 osób. W różny sposób prześladowano około tysiąc mieszkańców. Władza i propaganda wykorzystywały pożar do napiętnowania polskich reemigrantów z Francji, starając się wskazać na ich winę. W procesie głównym na karę śmierci skazano Francuza Jeana Bastarda oraz reemigrantów Andrzeja Skrzesińskiego i Alojzego Banasiewicza. Wyroków tych ostatecznie nie wykonano. Na wieloletnie więzienie skazano innych mieszkańców: Stefana Czyża, Adama Basistę, Bolesława Jagodzińskiego, Bolesława Bubulisa, Edwarda Dawidowicza i Józefa Olejniczaka. Osoby skazane uniewinniono dopiero w 1956 roku, już w czasie więziennej odsiadki - Michał Missan, wiceprezydent Elbląga przypomniał dziś o "Sprawie Elbląskiej".
Dzisiejsza uroczystość pokazuje, że współcześni elblążanie pamiętają o "Sprawie Elbląskiej" oraz osobach, na których wydarzenia te zostawiły swoje piętno. Po odśpiewaniu hymnu państwowego RP i przemówieniach okolicznościowych, przed tablicą pamiątkową złożono kwiaty i zapalono znicze.
Elbląska społeczność przywołuje tamte wydarzenia, które są gorzką lekcją funkcjonowania systemu totalitarnego, systemu stalinowskiego. Dla nas współczesnych, wszyscy prześladowani byli świadkami tamtych wydarzeń, a wraz z ich odejściem to my, współcześni elblążanie pielęgnować będziemy pamięć o tych tragicznych wydarzeniach. Dziękuję wszystkim, którzy zebrali się dziś w tym miejscu, aby pochylić się z zadumą nad trudnym losem elblążan końca lat 40. XX wieku -
- podkreślił wiceprezydent Elbląga.
Pożar stał się pretekstem dla reżimu stalinowskiego dla swoistego pokazu siły i okrucieństwa. Ostatecznie wyrzyscy skazani zostali uniewinnieni 24 marca 1956 roku. Jednak traumatycznych chwil nie da się wymazać z pamięci. Dziś oddajemy hołd wszystkim ofiarom tragicznych wydarzeń z lipca 1949 roku. Rodzinom, które mimo wielu lat, wciąż zmagają się ze skutkami tych tragicznych przeżyć i nadal czekają, aż winni ich tragedii poniosą surową karę
- dodał Antoni Czyżyk, przewodniczący Rady Miejskiej w Elblągu.
Dzisiejsza uroczystość była również okazją, aby obejrzeć nowy mural, poświęcony temu konkretnemu rozdziałowi historii Elbląga. Powstał on na garażach przy ul. Ofiar Sprawy Elbląskiej. Autorem projektu, jest Janusz Kozak, artysta, nauczyciel z Liceum Sztuk Plastycznych w Gronowie Górnym. Głównym wykonawcą natomiast inny elbląski artysta Mariusz Owczarek.
Miło było uczestniczyć w tym projekcie, tym bardziej że w Elblągu jest niewiele takich sytuacji. Każda możliwość tworzenia w sferze miejskiej jest pożyteczna i dobra, a ta dodatkowo jeszcze dotyczy historii Elbląga. Bardzo dobrze mi się to malowało. Miałem już wcześniej podobne doświadczenia, więc nie było to tak mocne wyzwanie, choć pewne kwestie logistyczno-techniczne musiałem przemyśleć
- mówi Mariusz Owczarek.
Pan Andrzej Skrześiński to ojciec mego kolegi Klodego mieszkali przy ulicy Pawiej domki dwurodzinne
Pan Andrzej Skrześiński to ojciec mego kolegi Klodego mieszkali przy ulicy Pawiej domki dwurodzinne obaj już nie żyją
A Missan to nie jest przedstawicielem lewicy, która skazała tych niewinnych ludzi.
Ani jeden z tych lansujących się i obserwatorów nie śmiał zgrzeszyć wobec upa myślą o ofiarach bestialstwa ukraińskiego na Wołyniu, lwowszczyźnie, trnopolszczyźnie. Pewnie wszyscy przyjdziecie na nadanie rondu na Wschodniej imienia "pana szuchewycza".
mural UPA
A ten obskurny budynek obok i cały teren to wstyd dla miasta. Oczywiście politycy mają ciemne okulary i nie widzą tego.
Ciagle obietnice ze ten cały teren będzie zabudowany . Mają być wybudowane ładne budynki ale tylko na zdjęciach w artykułach. Bo życie ukazuje nam zarosniete ,zablocone dziadostwo z uschnietymi drzewami.
Na niektórych zdjęciach z uroczystości można zaobserwować fajne tło fotograficzne w postaci budynku ZBK nr 1 z ciekawą strukturą elewacji.
A gaciowego tu nie ma ? On też ma tu swój wkład.
Foto 15 - pytania są po co tam był?Mina kota na pustyni i powaga "upamiętnienia".