Mein Kampf w niecodziennym miejscu

6. Warmińsko-Mazurskie Spotkania z Teatrem – wakacyjne prezentacje repertuarowe Teatru im. Aleksandra Sewruka w Elblągu, grane poza siedzibą, w przestrzeniach plenerowych, to wyjątkowa oferta dla mieszkańców oraz goszczących w naszym rejonie turystów.

W Gierłoży jeszcze nigdy nie byliśmy, więc w tym wyjątkowym miejscu zaprezentujemy się po raz pierwszy. Zupełnie inaczej wybrzmi tutaj „Mein Kampf” George Taboriego w reż. Artura Hofmana - mówi Tomasz Walczak, kierownik Ośrodka Kultury Teatralnej w Teatrze im. Aleksandra Sewruka. - Autor dramatu jest węgierskim żydem, którego niemal cała rodzina została uśmiercona w niemieckich obozach koncentracyjnych podczas II wojny światowej. Reżyser, z kolei, to bardzo zasłużona osoba dla nowoczesnego myślenia i postrzegania kultury żydowskiej w naszym kraju, zaangażowany w działalność żydowskich związków i organizacji twórczych.

O spektaklu „Mein Kampf” Tomasz Walczak mówi, że jest zderzeniem literatury europejskiej, dotykającej problemu narodzin i rozwoju zła, dotykającej problemu antysemityzmu i Holokaustu, z polskim reżyserem pochodzenia żydowskiego - Arturem Hofmanem.

Walczak podkreśla, za słowami autora dramatu, iż Mein Kampf to sztuka popadająca w skrajność komizmu i groteski. Ukazano tu obraz znacznie odbiegający od posągu Hitlera, jaki znamy z historii ludzkości. Jest to satyra na tyranię, będąca mieszanką komizmu i tragizmu, co potrafi każdego wprowadzić w zakłopotanie. Nikt przed Taborim w niemieckojęzycznym teatrze nie pisał o Holocauście z perspektywy ofiar tak radykalnie, przy zastosowaniu psychoterapeutycznych metod. Cierpienie można najbardziej dobitnie pokazać poprzez komizm, gdyż treścią każdego dowcipu jest zawsze jakaś katastrofa. To częste i typowe dla stylu Taboriego mieszanie tragizmu  z komizmem.

Powiastka filozoficzna z elementami groteski, czy farsa teplogiczna - jak określał ją sam autor pt. Mein Kampf rozgrywa się w wiedeńskim przytułku dla bezdomnych, w którym żydowski domokrążca Schlomo Herzl okazuje przychylność młodemu, przybyłemu właśnie z Braunau Adolfowi Hitlerowi i chętnie służy mu radą. Nawet pomysł zajęcia się polityką pochodzi od owego Herzla, któremu jednak, gdy Hitler wprowadza ów zamysł w czyn i zaprowadza w przytułku własny ład i porządek, pozostaje już tylko możliwość ucieczki. Autorowi nie chodzi o rozrachunek  z karykaturowanym przez niego Hitlerem, lecz o rozprawę z tym Hitlerem, którego wraz z Holocaustem każdy w sobie nosi.

Nieco inaczej było z George Taborim, Węgrem żydowskiego pochodzenia, znakomitym dramaturgiem, scenarzystą i reżyserem. Rodzina autora dramatu Mein Kampf zamordowana została w Oświęcimiu, dzięki przypadkowi ocałała jedynie matka, Elsa, co opisał później w swoim opowiadaniu, przerobionym najpierw  na słuchowisko, a następnie na znaną sztukę teatralną, zatytułowaną Courage mojej matki. Głównym tematem sztuk Taboriego jest faszyzm. Wciąż kokietował widzów przerażeniem, przywoływał ponure zdarzenia z przeszłości, by dzięki nim wywoływać oczyszczające działanie, gdyż istnieją takie tabu, które muszą zostać zniszczone, jeśli nie chcemy się nimi zadławić - mówił Tabori.

Osoba Fürera III Rzeszy porywała tłumy, miał on swego czasu całe rzesze wyznawców swoich doktryn, naśladowców ślepo poddańczych, armię gotową    na wszystko. Później ta sama postać szokowała i wzbudzała fale nienawiści. Po II wojnie światowej, ludzkość jakby próbowała zapomnieć, objąć woalem milczenia. Przez długi okres był to bolesny temat tabu, na bazie, którego powstawały szokujące dokumenty o zbrodniach hitlerowskich. W ostatnich latach coraz częściej Adolf Hitler staje się inspiracją nie tylko dla historyków, ale przede wszystkim dla różnych artystów, powstają książki, filmy, instalacje performerskie, karykatury, rzeźby, spektakle...

 - Utwór literacki - to właściwie już klasyka współczesności, elbląscy aktorzy i Artur Hofman - aktor i reżyser od lat związany z Teatrem Żydowskim w Warszawie. Ten spektakl trzeba po prostu zobaczyć. Spektakl doceniany przez widzów oraz recenzentów. Był jednym z 16 przedstawień zgłoszonych przez ponad 70 teatrów z całej Polski do projektu „Teatr Polska 2010” - mówi Tomasz Walczak. - Dodatkowym smaczkiem będzie fakt, że przedstawienie prezentować będziemy w terminie zbliżonym z rocznicą zamachu na Adolfa Hitlera. Każde przedstawienie poprzedzone zostanie krótkim wystąpieniem reżysera, który nakreśli genezę powstania utworu i jego analogie do „Mein Kampf” Adolfa Hitlera. Ten spektakl, grany w tym miejscu, w tej przestrzeni, to wyjątkowa gratka nie tylko dla teatromanów i miłośników historii, ale także dla każdego normalnego turysty.

„Mein Kampf” zaprezentowany zostanie w Gierłoży trzykrotnie: 27, 28 i 29  lipca o godz. 20:00 

„Mein Kampf”  George Tabori

Przekład – Danuta Żmij-Zielińska

Realizatorzy:

Reżyseria – Artur HOFMAN
Scenografia i kostiumy – Jerzy RUDZKI
Opracowanie muzyczne – Dariusz ŁAPKOWSKI
Inspicjent/sufler – Marta EISLER-WRZESZCZ

Obsada:

Herzl – Marcin TOMASIK
Lobkowitz – Lesław OSTASZKIEWICZ
Hitler – Tomasz MUSZYŃSKI
Gretchen – Małgorzata JAKUBIEC-HAUKE
Pani Tod – Maria MAKOWSKA-FRANCESON
Himmlischst – Mariusz MICHALSKI

oprac. JO