Tomasz Świniarski: Ludzie przyzwyczaili się, że cokolwiek by się nie działo, dzwoniąc pod numer 998, ktoś zawsze przyjedzie z pomocą

Czy 2011 rok był dla Strażaków pracowitym rokiem?

Każdy rok jest dla nas pracowity. Od lat poziom palności utrzymuje się na podobnym poziomie. W roku ubiegłym mieliśmy 2 163 zdarzenia, kiedy w roku poprzednim było ich 1 942. Ale na szczęście to nie były zdarzenia spektakularne, które utrwaliły się w naszej pamięci, jak chociażby pożar cysterny w Nowinie sprzed kilku lat. Ten pożar wszyscy do dziś pamiętają.

Niestety w tych pożarach zginęły dwie osoby – jedna w grudniu, w Elblągu, przy ul. Skrzydlatej, druga - w miejscowości Łuczyska. Dużo więcej jeździmy do tak zwanych miejscowych zagrożeń, czyli wszędzie tam, gdzie zagrożone jest zdrowie, życie i mienie ludzkie, a gdzie nie ma do czynienia z pożarem. Od akcji przeciwpowodziowych po ratowanie kotów z drzew i udział w wypadkach drogowych.

Wydawać by się mogło, że zdarzeń powinno być mniej, dlatego że od dwóch lat obowiązuje procedura Komendanta Głównego, która zwalnia nas z obowiązku wyjeżdżania do owadów bąkoskrzydłych, czyli do os i szerszeni, za wyjątkiem szczególnych wypadków – gdy zagrożone są dzieci, osoby niepełnosprawne albo osoby uczulone. Myślę, że ogólna liczba wezwań wzrosła dlatego, że ludzie przyzwyczaili się, że cokolwiek by się nie działo, dzwoniąc pod numer 998, ktoś zawsze przyjedzie z pomocą.

Ilu strażaków pracuje w Elblągu?

Elbląska Komenda to zarówno administracja, czyli Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, jak i podległe trzy jednostki ratowniczo-gaśnicze – dwie w Elblągu, przy ul. Bema i ul. Browarnej oraz jedna jednostka w Pasłęku. Łącznie pracuje tu 154 strażaków i trzech cywilów. Cywile i 20 strażaków obsługuje administrację, natomiast pozostali to strażacy, który wyjeżdżają codziennie do pożarów. I tak, w Elblągu, na pierwszym oddziale codziennie elblążanie mogą liczyć na 12 strażaków, na drugim oddziale na 8 i w Pasłęku również na 8 strażaków, którzy gotowi są do wyjazdu. Pozostali czuwają w domach i również, w razie potrzeby, są gotowi, żeby nieść pomoc.

Nie mogę nie zapytać o Strajk Strażaków. Proszę powiedzieć jak do niego doszło, co było jego powodem?

Od trzech lat, a ten jest czwartym rokiem, nie są podnoszone pensje strażaków. Jeśli chodzi o wartość nabywczą naszych pensji to realnie traciliśmy około 20 procent. Najbardziej zabolało strażaków to, że Rząd zdecydował się na podniesienie płac tylko części służb mundurowych –policji i wojska. To bardzo boli, bo albo biedę dzielimy równo, albo nie dzielimy jej  wcale. Jeżeli próbuje się podzielić służby, to efekt jest taki jak widać. Strażacy nie czują się gorsi i poczuli się urażeni. Nie od razu rozpoczęła się akcja protestacyjna. Najpierw próbowano dociec, zapytać się o przyczyny takiej decyzji, wręcz zasugerować, że może ktoś popełnił błąd. Na początku grudnia odbyło się spotkanie Związków Zawodowych Działających Straży Pożarnej z Panem Ministrem Bonim i kiedy strażacy poczuli się zlekceważeni zagrozili akcją protestacyjną. To również nie przyniosło efektów, więc konsekwentnie działając podjęto akcję protestacyjną.

Akcja protestacyjna w przypadku straży pożarnej jest chyba najtrudniejsza, bo nie odmówicie udzielania pomocy mieszkańcom, więc co możecie zrobić, by Wasz strajki był skuteczny?

To prawda - nie jesteśmy w stanie dokuczyć społeczeństwu nie jeżdżąc do pożarów. Zawsze będziemy mobilni i do dyspozycji. Sami, jako strażacy, dyskutujemy i wczytujemy się, jak to koledzy strażacy robili, chociażby na Zachodzie. Tam strażacy jeździli i oblewali pianą urzędy administracji publicznej. U nas podjęliśmy inną formę – obróconego oflagowania strażnicy, odstąpienia od dodatkowych działań, takich jak szkolenie czy ćwiczenia na obiektach, które są z obopólną korzyścią, zarówno dla strażaków, jak i dla zakładów pracy, w których przeprowadzane są ćwiczenia. Obecnie planowanie jest przejście do kolejnych form protestu. 12 stycznia strażacy wyjeżdżają na pikietę pod Urzędy Wojewódzkie. Nasi koledzy szykują się do Gdańska, gdzie będą pikietowali chcąc przypomnieć o naszych postulatach, o tym, że oczekujemy podwyżki pensji, ale za tym wszystkim tak naprawdę stoi jeszcze kilka innych rzeczy.

Jakich?

W społeczeństwie powolutku wyrabia się pogląd, że strażacy mają lepiej, bo po 15 latach przechodzimy na emeryturę i mamy nie wiadomo jakie dobre pieniądze. To nie do końca pokrywa się z prawdą, bo to, że taki przywilej istnieje, to nie oznacza, że on jest opłacalny. Nikt już nie dodaje, że po 15 latach odchodzi się tylko z 40- procentową emeryturą i to w sytuacji, gdzie odchodzący na emeryturę strażak nie ma co liczyć na jakiekolwiek podniesienie pensji w ostatnich miesiącach pracy. My, jako strażacy, powoli sami się godzimy z tym, że na emeryturę można przechodzić później. Może powinniśmy rozmawiać o 20-25 latach, ale wtedy już tylko na poważnych zasadach, dlatego, że praca strażaka łączy się z olbrzymim stresem i traumą. Mówi się, że strażacy nie mają za wiele dużych akcji, ale wystarczy, że przyjdzie jedna. Ona może „dokopać” na wiele lat albo całe życie. Każdy strażak przeżywa zdarzenia, w jakich bierze udział, szczególnie jeśli poszkodowanym jest dziecko. To jest trauma, z którą człowiek nie potrafi się szybko rozstać. Wraca do domu i nie potrafi przestać o tym myśleć. To pozostaje w sercu. Dlatego oczekujemy, że ktoś to uszanuje, szczególnie, że oceniając wysokość pensji, wszystko zależy od punktu odniesienia.

To znaczy?

Ktoś, kto będzie pracował w zakładzie za minimalną krajową patrząc na pensje strażaka może stwierdzić, że strażak nie ma źle. Z tym, że po pierwsze nikt nie chce już mówić o tym, że żeby się dostać do straży trzeba przejść odpowiednią edukację, mieć odpowiednie umiejętności, w które trzeba samemu zainwestować. A po drugie, trzeba zwrócić uwagę na perspektywy, czyli do czego można dojść w straży pożarnej. Wielu właścicieli firm i ludzi ze szczebla kierowniczego jest zaskoczonych, że ja jako szef zarabiam tak mało.

Kusi Pan, żeby zapytać, o jaką kwotę chodzi.

Kiedyś prasa pisała o wysokości płac elbląskich dyrektorów Zakładów Komunalnych. Jestem bliżej tej niższej pensji dyrektorów Zakładów Komunalnych, a jestem tutaj szefem. Pamiętajmy, że komendant może być tylko jeden, więc pewne perspektywy awansu, do czego może dojść strażak, są ograniczone. Przy ocenie pensji trzeba też brać pod uwagę punkt odniesienia. Jeżeli weźmiemy pod uwagę odpowiedzialność tej służby i patrząc na to, jak wielu w tym mieście, przy o wiele mniejszej odpowiedzialności, zarabia pieniędzy za swoją pracę, to strażak naprawdę mało zarabia. Ale powtarzam, z perspektywy emeryta będzie to pensja, której można pozazdrościć. Szanuję emerytów i uważam, że  im też się należy, i że wielką niesprawiedliwością jest, że człowiek po 40 latach ciężkiej pracy jeździ maluchem. Ale nie my, jako strażacy, jesteśmy temu winni i nie my powinniśmy ponieść konsekwencje tego wszystkiego. Jestem bardzo zadowolony, że w Elblągu mamy taką dobrą kadrę i to, że nie mamy takich spektakularnych pożarów to jest zasługa tego, że strażacy są dobrze przygotowani i dobrze przeszkoleni.

Mam nadzieję, że mimo tych wszystkich trudności zachęca Pan młodych ludzi do tego, żeby brali pod uwagę zawód strażaka.

Myślę, że jest coś pięknego w naszym zawodzie, że nawet jeśli byśmy ich nie chcieli zachęcać, to przy naborze i tak nie będziemy mieli problemów. Okazuje się jednak, że mimo tak licznej frekwencji szybko eliminujemy sporą część kandydatów, uświadamiając im, że z takim przygotowaniem, z takimi umiejętnościami, to jeszcze daleka droga przed nimi. Mamy kilku takich strażaków, którzy przez kilka lat starali się tutaj dostać. Uzupełniali swoje kwalifikacje, mieli chęci i powołanie, i ostatecznie zostawali strażakami. Trzeba się liczyć z tym, że to ciężki kawałek chleba. Jeżeli wzięłaby Pani statystyki to okazałoby się, że blisko połowa strażaków cierpi na nerwicę. Z czegoś to wynika.

Czego można w takim razie życzyć strażakom na 2012 rok?

Aby rozmowy z Rządem zakończyły się pełnym sukcesem, czyli żeby strażacy zostali dowartościowani finansowo i doczekali się podwyżek. I żeby skończyły się wszelkie zamieszania związane z ustawą emerytalną, by strażacy wiedzieli na czym stoją. Niepewność rodzi twielkie niepokoje. W tym roku 23 strażaku wstępnie zadeklarowało chęć odejścia na emeryturę, ale nie wynika to z tego, że oni chcą na tą emeryturę odejść, tylko z tego, że boją się zmian, jakie mogą zostać wprowadzone. Ciężko się pracuje w takiej niestabilnej sytuacji. W przeciągu kilku lat udało nam się wymienić prawie wszystkie samochody, ale takie rzeczy jak drabina, która ma już 17 lat i zaczyna nam się psuć. Ale potrzebą numer jeden jest budowa nowej strażnicy dla pierwszego oddziału. Ten oddział jest bardzo poszkodowany. Kompletnie się w niego nie inwestuje, a warunki dla strażaków są coraz bardziej tragiczne. Ci ludzie powinni pracować w godnych warunkach, więc życzmy, by w końcu sfinalizowały się sprawy związane z nową strażnicą. Można jeszcze życzyć mądrych decyzji, które będą skutkować dobrymi akcjami ratowniczo-gaśniczymi i żeby naszym mieszkańcom żyło się bezpieczniej.