„Strzyżenie owiec”, czyli emerytur ciąg dalszy (opinia nadesłana)

Dyskusje na temat wydłużenia wieku emerytalnego dobiegły końca. Rząd przyjął projekty ustaw zmieniające system emerytalny . Niestety dyskusja medialna w chwili obecnej nad projektem jest żadna. Przyćmiły ją inne sprawy , które odwróciły uwagę mediów od tej ważnej dla Polaków sprawy. Trudno  przeciętnemu obywatelowi zrozumieć co przygotowuje mu rząd. Mała to wyjaśnić kampania informacyjna, ale czy wyjaśniła ? Mam co do tego wątpliwości. Za 3 miliony złotych wyemitowano spoty z których wynikało, że za 30 lat zabraknie rąk do pracy a reformę wprowadza się już dziś w ekspresowym tempie („dopycha kolanem” - jak to określił Władysław Frasyniuk w jednym z telewizyjnych programów  ), kiedy mamy do czynienia z około 30 %  bezrobociem wśród młodzieży czyli nadmiarem rąk do pracy.

Ustawa (projekt)

Nowe założenia emerytalne znalazłem na rządowej stronie www.emerytura.gov.pl  w zakładce materiały do pobrania, projekt o nazwie : „O zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw „z dnia 10 kwietnia 2012 roku.

Nie zdziwiło mnie wcale, że nie znalazłem we wspomnianym projekcie nic co by było na korzyść przeciętnego obywatela. Cały projekt to zaledwie 28 stron i jak zapisano w Art. 27. 1 i 2 „Rada Ministrów dokona przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego nie później jak do 31.12.2016” czyli można się więc spodziewać części dalszej.

Charakterystyczne jest to, iż ponownie dzieli się Polaków na zwykłych pracowników, pracowników mundurowych, sądowych i rolników. Jednych ustawa ma obowiązywać stopniowo od 2013 roku, innych od 2017 a jeszcze inni pójdą na emeryturę w wieku 55 lat. Jedni muszą zbierać kapitał przez 40 lat inni dostaną 60 i więcej procent z trzech ostatnich. Nie jest to sensu stricte ustawa, ale zbiór odnośników do innych ustaw już kiedyś opublikowanych.

Jedna reforma już była. Co w obiecywano?

Starsi czytelnicy pamiętają wprowadzane za czasów AWS cztery reformy ( administracja, oświata, zdrowie i emerytury ) materiały Rządowe głosiły wówczas, że „Przyszli emeryci mogą oczekiwać, że z I i II filaru razem otrzymają, …przy założeniu przechodzenia na emeryturę w wieku 62 lat, ok 60-62% swojego wynagrodzenia ...., ... przy przejściu na emeryturę w wieku 65 lat stopa zastąpienia, czyli relacja otrzymywanego świadczenia do dochodów uzyskiwanych przed przejściem na emeryturę, z obu filarów osiągnie 76%”. Ba, pokazywano emerytów pod palmami, w wypasionych Mercedesach, a nawet o ile pamiętam w statku kosmicznym. Aktualne coraz  mgliściej się mówi o stopie zastąpienia. Co się stało ? Niby nic, obniżce uległy  tylko procenty naszej emerytury. Tyle warte są prognozy stawiane na kilkanaście lat do przodu i obietnice rządzących.

Obietnice dzisiaj

Nie tak dawno bo pod koniec 2010 roku przedstawiciel Rządu Minister Michał Boni stwierdzał: „W wyniku zmian w OFE tzw. stopa zastąpienia przy wypłacie świadczeń emerytalnych może wzrosnąć ( co nie znaczy, że wzrośnie ! przyp. Autora ) o ok. 15 pkt proc. W efekcie emerytura może wynieść ponad 40 proc. ostatniej płacy”. W przekonywaniu Polaków do przejęcia części środków OFE przez ZUS pomagała mu dzielnie Minister Jolanta Fedak twierdząc „Emerytury będą wyższe i nie będą się tak mocno wahać”. Zmiany miały uzdrowić system. Minęło raptem kilkanaście miesięcy i ponownie ci sami ludzie ( no, może bez Pani Fedak, która przepadła w wyborach 2011 roku i straciła ministerialną tekę ) przekonują nas, że pracując do 67 roku życia będziemy mieli jeszcze większe emerytury.

A prawda jest taka, że i przed i po ewentualnych zmianach ( bo ja tych zmian reformą bym nie nazwał ) emerytura będzie tym wyższa im dłużej się będzie pracować ! Różnica polega jedynie na tym, że po wprowadzeniu proponowanych zmian w ustawie będziemy zmuszeni  pracować dłużej. A jak się pochorujemy, stracimy pracę lub nie będziemy mieć siły, pójdziemy na głodowy zasiłek, rentę lub zapisaną w ustawie emeryturę częściową, czekając na należną nam wypracowaną emeryturę pomniejszoną o wykorzystane już składki.

Gdzie są niedomówienia i ukrywanie faktów ? Czego Polakom nie powiedziano? Czego Polacy nie wiedzą?

Po pierwsze, rządzący i pomysłodawcy projektu „podpierali” się faktem podwyższenia wieku emerytalnego w Niemczech, Włoszech, Holandii itd. „Zapomniano” jednak powiedzieć, że w krajach tych obowiązuje repartycyjny system emerytur (o zdefiniowanym świadczeniu) to znaczy gwarantowanych i obiecanych przez państwo. Czyli taki, w którym wysokość świadczenia emerytalnego w niewielkim stopniu zależy od sumy wniesionych składek oraz od czasu pobierania emerytury ( typowy system piramidy Bismarcka ). W Polsce w ZUS mamy de facto system kapitałowy – ile odłożysz, tyle emerytury dostaniesz.

Po drugie, forsuje się i nagłaśnia problem demograficzny, ale według ekspertów większe znaczenie ma średnia płaca i ilość osób wpłacających składki. Przyznał to sam minister Rostowski w trakcie jednej z debat. Dlaczego w debatach i ustawach około emerytalnych nie mówi się o likwidacji „umów śmieciowych”, umów kontraktowych i zaostrzenia walki z pracą „na czarno”. Jeżeli ok. 2 miliony młodych Polaków zasila systemy emerytalne Anglii, Niemiec, Holandii, Hiszpanii. To dlaczego nie pracuje się nad programem ułatwienia legalnej wyselekcjonowanej imigracji zarobkowej do Polski innych nacji ?

Po trzecie dlaczego w trakcie konferencji prasowej szefów PO-PSL, na pytanie „ile będzie wynosiła emerytura częściowa ?” Nie udzielono odpowiedzi. Przecież takie wyliczenie można zrobić dla średniej krajowej, ale powiedzenie, że emerytura częściowa dla 65 mężczyzny przy tym założeniu  to około 770 zł a dla kobiety 510 zł jak wyliczają portale ekonomiczne, wywołałoby jeszcze większy opór społeczny.

Po czwarte, dlaczego nie powiedziano, że w Polsce zatrudnionych jest w budżecie ok. 650 tysięcy osób, i liczba ta wciąż rośnie. Tylko w ciągu ostatnich trzech lat  przyrost w tym sektorze wyniósł 9 %. Dłuższa praca tej grupy nie poprawi ani gospodarki ani systemu emerytalnego.

Po piąte, dlaczego nie mówi się jasno, że projekt zakłada też zmiany wypłat z OFE. Przecież umowa z OFE to umowa cywilno-prawna pomiędzy obywatelem a Otwartym Funduszem Emerytalnym gdzie zawarowany jest wiek 60 i 65 lat. Co do naszej umowy ma Rząd ?

Po szóste mówi się obywatelom, że zmiany przyniosą naprawę systemu emerytalnego liczoną w miliardach, zastanawiam się skąd ? W systemie kapitałowym ZUS musi nam oddać nasze składki, będą one rosły a więc będziemy odbierać większą emeryturę. Zakładamy że przeciętny” Kowalski” będzie żył 75 lat. Odłożył w ZUS 300.000 zł kapitału. Odchodząc na emeryturę w wieku 65 lat odbierze ok.175.610 zł emerytury ze zgromadzonego kapitału w wieku 67 lat natomiast, ponad 198.895 zł.  Gdzie pieniądze na naprawę ? Na co liczy Rząd ? Jedyna odpowiedź jaka się nasuwa to odroczenie wypłat emerytur związane z przesunięciem wieku, ale to korzyść krótkoterminowa i niewielka oraz składki pozostałe po zmarłych przed 67 rokiem życia.

Pytań jest więcej. Tylko po co je zadawać  jak nie można otrzymać jasnych, klarownych odpowiedzi a jedynie ogólnikowe prognozy. Z uśmiechem ( nie napiszę jakim ) przyjąłem kalkulator na w/w stronie z którego wynika, że osoba rozpoczynająca pracę w 2012 roku za 44 lata będzie odbierała emeryturę w wysokości 4685 zł. Przypomina mi to spoty z palmami a ponadto uwzględniając inflację nie wiemy jaką to będzie miało siłę nabywczą ? To wróżenie z fusów. No, ale na wyobraźnię działa.

Jakie rozwiązania?

Jak przyznał minister Jacek Rostowski decydujące znaczenie dla poprawy kondycji ZUS i wypłat emerytur ma ilość osób wpłacających składki oraz jej wysokość. Moim zdaniem w trybie pilnym powinna pojawić się ustawa nakazująca pracę podstawową ( jedno miejsce zatrudnienia ) obowiązkowo zawierać na zasadzie umowy o pracę. W ten prosty sposób ulegną  likwidacji tzw.” umowy śmieciowe” . Każdy pracujący odprowadzałby składki emerytalne i rentowe. Zapewniając sobie przyszłość. Zdecydowane zwalczanie „pracy na czarno”, pracy która jest wyjątkowo szkodliwa społecznie. Praktycznie poza krótkotrwałym niewielkim zyskiem pracownika i pracodawcy nie przynosi  nic. Pracownicy tacy nie mają świadczeń zdrowotnych, wypadkowych a w przyszłości głodowe emerytury lub renty. Możliwości jest wiele. Niestety władza poszła po najprostszej linii oporu. W sprawie emerytur trzeba myśleć daleko do przodu, użyć wyobraźni  a tego chyba zabrakło.

Sławomir Kula (SLD)