Kim są elbląscy bezdomni i czy miasto im pomaga?

Ostatnio przedstawiliśmy na łamach naszego serwisu historię życia pana Janka - jednego z elbląskich bezdomnych. Postanowiliśmy dowiedzieć się, czy urząd miasta bądź inne instytucje czy organizacje prowadzą jakieś działania mające na celu pomoc i poprawę sytuacji osób bezdomnych. 

Według szacunków na terenie Elbląga przebywa od 350 do 380 bezdomnych, jednakże faktyczna liczba osób bez stałego zameldowania nie jest dokładnie znana i w rzeczywistości może być o wiele większa. Ponad połowa z tych osób stale lub okresowo korzysta ze schronienia w Domu dla Bezdomnych, czy noclegowni, działającej na ul. Królewieckiej. Pozostała część osób bez stałego zameldowania mieszka u znajomych, czy u rodziny. Zdarzają się jednak sytuacje skrajne – jak się ocenia od 30 do 35 osób koczuje na dworcach, klatkach schodowych, altankach ogrodowych czy w opuszczonych budynkach.

Na podstawie informacji pochodzących od instytucji samorządowych, organizacji pozarządowych oraz od 178 bezdomnych, którzy na przestrzeni ostatnich dwóch lat, korzystali ze schronienia w Domu dla Bezdomnych oraz Noclegowni w Pogotowiu Socjalnym można stwierdzić, że zdecydowaną większość osób bezdomnych w Elblągu, bo aż 70,8 % stanowią mężczyźni, w wieku od 41 do 60 lat . Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia, okazuje się, iż 61,24% ogółu bezdomnych posiada wykształcenie zawodowe, a 28,09% - podstawowe. Aż 40% przebadanej populacji to osoby, które są bezdomne przez okres krótszy niż 5 lat, 29% osób pozostaje w tym stanie przez okres od 6 do 10 lat, a 19% w okresie od 11 do 15 lat.

-  Poważnym problemem osób bezdomnych jest uzależnienie od alkoholu, do którego przyznaje się aż 67% przebadanych. Według danych statystyczny aż 61,2 % osób bezdomnych nie posiada żadnego źródła utrzymania. 30,3% bezdomnych utrzymuje się z zasiłków stałych z pomocy społecznej, renty inwalidzkiej, czy emerytury. Jedynie niewielkiej liczbie osób udaje się podjąć pracę. Ponadto połowa osób ma za sobą pobyt w zakładach karnych, a blisko 35% z przebadanych osób posiada zobowiązania alimentacyjne – wskazuje Piotr Rzepczyński rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Elblągu.

Głównymi przyczynami bezdomności, które wskazują sami bezdomni są: alkoholizm, konflikty w rodzinie, eksmisje, przestępczość, rozpad rodziny. Przyczyny te się nakładają i  trudno jest wskazać tę najważniejszą.

- Zdarzają się przypadki bezdomności śród osób, które kilka lat wcześniej opuściły placówki opiekunczo-wychowawcze oraz rodziny zastępcze – wskazuje Piotr Rzepczyński.

Inne powody bezdomności to dobrowolne opuszczenie mieszkania, jego sprzedaż lub wynajem, utrata źródła dochodu, wypadek losowy, narkotyki. Zdarzają się przypadki bezdomności wśród osób, które kilka lat wcześniej opuściły placówki opiekuńczo – wychowawcze oraz rodziny zastępcze.

Problem bezdomności w Elblągu nie jest jednak bagatelizowany, czego przykładem może być m.in. program działań na rzecz rozwiązania problemu bezdomności w Elblągu na lata 2009 – 2013. Jego głównymi założeniami są:

- zapobieganiu bezdomności osób i rodzin posiadających zadłużenia czynszowe i zagrożonych eksmisją,

- zapewnienie tymczasowych lokali socjalnych dla osób i rodzin eksmitowanych, budowa lokali socjalnych,

- zmniejszenie skali zjawiska bezdomności poprzez reintegrację społeczną i zawodową osób bezdomnych tj. leczenie uzależnień, aktywizacja społeczna i zawodowa,

- zapewnienie indywidualnej opieki socjalnej osobom bezdomnym, m.in. wspierani placówek, które świadczą usługi na rzecz osób bezdomnych.

Piotr Rzepczyński informuje również o tym, iż realizowane są indywidualne plany wychodzenia z bezdomności. Efektem prowadzonych od 2002 roku działań jest usamodzielnienie się 13 osób. Aktualnie działania kontynuuje 14 osób.

Kolejnym przykładem działań mających na celu pomoc osobom bezdomnym jest realizacja projektu systemowego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej o nazwie „Od wykluczenia do usamodzielnienia” w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W 2008 roku projekcie uczestniczyło 5 osób realizując między innymi działania z zakresu aktywizacji społecznej i zawodowej, terapię uzależnień. Celem głównym podejmowanych działań jest umożliwienie tym osobom powrotu do środowiska. Projekt ukończyły 4 osoby, które zdobyły konkretne zawody. W 2009 roku projekt ten będzie kontynuowany, a deklarację uczestnictwa w zaplanowanych działaniach zgłosiło 6 kolejnych osób.

Z informacji przekazanych przez rzecznika Urzędu Miasta wynika, iż osoby bezdomne, od kilku już lat, biorą udział w pracach społecznie użytecznych organizowanych przez Centrum Pracy i Pomocy. W roku 2008 dzięki tego typu działaniom, zatrudnienie znalazło 15 osób bezdomnych  wykonując prace na terenie całego miasta, w tym również w Domu dla Bezdomnych.

- Mimo prowadzonych działań, stale poszukiwane są nowe możliwości motywowania i usamodzielniania osób bezdomnych – poinformował Piotr Rzepczyński.

Organizacje i Instytucje działające na rzecz osób bezdomnych

W Elblągu funkcjonuje wiele organizacji i instytucji, które udzielają pomocy bezdomnym. Jedną z nich jest Dom dla Bezdomnych im. Brata Alberta, na ul. Nowodworskiej 49, gdzie według informacji uzyskanych od siostry Karoliny Toporowskiej, przebywa obecnie 75 bezdomnych.  W większości są to osoby starsze, nieraz z problemami natury psychologicznej.

- Większość z tych osób została pozostawiona sama sobie, porzucona przez swoich bliskich. Jednak zdarzają się również przypadki, gdy trafiają tam osoby młode, które utraciły dom w wyniku różnego rodzaju uzależnień (alkohol, narkotyki, hazard) – wskazuje siostra Karolina Toporowska.

Albertynka zapewnia również, iż miejsce znajdzie się dla wszystkich, którzy będą tego potrzebować.

- Dom dla Bezdomnych to nie tylko dach nad głową, osoby tam przebywającą otrzymują również kilka ciepłych posiłków dziennie. Bezdomni niejednokrotnie biorą udział w pracach użyteczno-społecznych na terenie ośrodka. Miasto ma duży wkład w pomoc osobom bezdomnym, czego przykładem może być szereg kursów, podnoszących kwalifikacje zawodowe. Najprawdopodobniej na jesieni rozpocznie się kolejny program dla osób, które potrzebują pomocy psychologów i psychiatrów – dodaje siostra Karolina Toporowska.

Inne instytucje i organizacje działające na rzecz osób bezdomnych:

Wydział Społeczny Urzędu Miejskiego, którego celem jest koordynacja funkcjonowania systemu pomocy społecznej w Elblągu;

- Ośrodek Wsparcia i Interwencji Kryzysowej i Dom dla Matek z Małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży ul. Nowodworska 49;

Noclegownia przy Pogotowiu Socjalnym przy ul. Królewieckiej 102;

Jadłodajnia Elblążanka prowadzona przez Zakład Aktywizacji Zawodowej, działająca przy ul. Winnej 9;

Caritas Diecezji Elbląskiej, ul. Zamkowa 17;

Powiatowy Urząd Pracy, ul. Saperów 24;

Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych, ul. Związku Jaszczurczego 15;

Polski Czerwony Krzyż, Plac Słowiański 13/14;

Centrum Odwykowo Terapeutyczne, ul. Trybunalska 11;

Klub Abstynenta „Żuławy), ul. Kosynierów Gdyńskich 13;

Problem bezdomności nie znika wraz z tym jak temperatura powietrza wzrasta i przychodzi wiosna. Elbląscy bezdomni to przeważnie osoby w wieku podeszłym, nierzadko porzucone przez rodziny. Na ulicę trafiają również ludzie młodzi  i dzieci, które nie mają siły aby przetrwać oraz motywacji do zmiany swojej sytuacji.

JK