Najwyższa Izba Kontroli oceniła. Prace społeczne dla elbląskich skazańców nie spełniają swojej roli

Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła, jak działają wyroki skazujące ludzi na prace społeczne zamiast na więzienie. Ograniczenie wolności to rodzaj kary, na jaką sądy skazują za drobniejsze występki. Polega ona na wykonaniu prac społecznie użytecznych w wymiarze określonej liczby godzin. Kontrola przeprowadzona przez NIK w tym zakresie obejmowała lata 2009-2010 i pierwszą połowę roku 2011, a swym zasięgiem ogarnęła 36 podmiotów, które zajmują się pilotowaniem, organizowaniem i nadzorowaniem wykonywania prac socjalnych przez skazanych. Zdaniem ekspertów ten system się nie sprawdza. Skazani pracują niedbale, a pracodawcy ani myślą zatrudniać takich ludzi.

Do takich jednostek skontrolowanych przez NIK należy także Urząd Gminy w Elblągu, kierowany przez panią wójt, Genowefę Kwoczek, który po kontroli w tym zakresie otrzymał ocenę „pozytywną z nieprawidłowościami”. W czterostopniowym systemie ocen stosowanym przez NIK podczas kontroli, gorsza jest już tylko ocena „negatywna”.

I w zasadzie niewiele zmienia fakt, że elbląski Urząd Gminy wywiązał się z obowiązku wyznaczenia podmiotów, w których wykonywane są prace na cele społeczne, i dodatkowo jeszcze wykonywał zadania związane z zatrudnieniem skazanych. Bo sam system działania i wdrażania tych prac, w Urzędzie Gminy w Elblągu, w tym zakresie się nie sprawdza.

Po kontroli NIK-u okazało się, że 10 wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (m.in. prezydent Miasta Elbląg) nie wypełniło obowiązku poinformowania rad gmin o podmiotach wyznaczonych do zapewniania pracy skazanym oraz nie przedstawiło radom opinii prezesów sądów, dotyczących potrzeb w tym zakresie. W praktyce oznacza to, że skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę odbycia przymusowych prac społecznych nie był poinformowany, do jakiej jednostki miał się udać, by taką karę odbyć.

Ponadto Urząd Gminy w Elblągu nie prowadził wykazów podmiotów zobowiązanych do przyjęcia skazanych do takich prac.
A jeśli już system w niektórych przypadkach zadziałał sprawnie na każdym szczeblu okazywało się, że błędy popełniają… sami organizatorzy prac socjalnych. Warunki, w jakich mieli pracować skazani, często pozostawiały wiele do życzenia. Niechlubnym rekordem i w tym wypadku może się pochwalić Urząd Gminy w Elblągu, w którym, jako nieprawidłowości NIK wymienia m.in.: niesporządzenie harmonogramu pracy skazanych, niewypłacanie wynagrodzenia pracownikowi odpowiedzialnemu za organizowanie i kontrolowanie prac oraz nieterminowym przekazywaniu informacji o ich przebiegu. NIK w raporcie wspomina także o przypadkach niezgłaszania się skazanych do pracy lub jej opuszczenia bez usprawiedliwienia.

Nie będzie wielkim truizmem stwierdzenie, że po kontroli NIK-u okazało się, że na terenie gminy Elbląg, praca społeczna skazanych nie spełnia swojej roli. Nie wychowuje ani nie resocjalizuje. Przez nieprawidłowości w systemie działania i współpracy organów samorządu terytorialnego z kuratorami sądowymi, skazani na prace społeczne niesolidnie wykonują swoje obowiązki, są niezdyscyplinowani, lekceważą swoje obowiązki, bywa, że przychodzą do pracy pijani i są agresywni, a także porzucają swoje obowiązki w trakcie wykonywania wyroku.

Pytanie tylko, na ile ułatwia im to kulejący system ich motywacji i nadzoru, a także niewspółmierna współpraca organów samorządów terytorialnych z organami prawa jakimi są niezawisłe, polskie sądy i kuratorzy, którzy danym przypadkiem „wykluczonym” mają obowiązek się zająć?