Stare księgi w dobrych rękach

Od początku maja do listopada bieżącego roku w Bibliotece Elbląskiej realizowany jest projekt pod nazwą „Konserwacja zachowawcza zbioru starych druków z XVIII w.”, w ramach którego zabiegom konserwatorskim poddanych będzie łącznie 1200 woluminów z XVIII w. W pracę nad zabytkowym księgozbiorem zaangażowani są również praktykanci studiów o specjalności Konserwacja Papieru i Skóry. O ich pracy rozmawiamy z jedną ze studentek Kornelią Kondracką.

Na czym polega wasza praca w ramach realizowanego projektu?

Nasza praca polega na powierzchniowym oczyszczeniu każdego z woluminów, począwszy od jego krawędzi wraz z okładzinami, po wnętrze bloku. Ponadto na wykonaniu drobnych napraw, takich jak podklejenie przedarć i  spękań głównie w obszarze materiału obleczeniowego, czy niwelacji deformacji okładzin i bloku. W czasie przeprowadzania tych czynności mamy szansę dokonać przeglądu książek, co pozwala wychwycić te zainfekowane mikrobiologiczne, które „odsyłamy” do komory dezynfekującej. Jest to bardzo ważne, aby po przeniesieniu kolekcji do nowego magazynu książki były pozbawione pleśni.


Czy wcześniej miałyście już okazję wykorzystywać zdobyte na studiach umiejętności w
praktyce?

Jak najbardziej. Każda z nas ma za sobą już pewien pakiet praktyk zawodowych, tych które odbywamy w ramach realizacji programu studiów, jak również tych, które często realizujemy w ramach samo-dokształcania. Osobiście mogę się pochwalić półrocznym stażem w Czechach, między innymi w Muzeum Żydowskim, gdzie zajmowałam się całościową konserwacją starodruku, taką od rozłożenia książeczki na czynniki pierwsze, solidne czyszczenie i kompanie kart, po ponowne zszycie i oprawienie. Podobnie jak kilka pozostałych studentek i absolwentek tu obecnych, brałam również udział we wcześniejszym projekcie Biblioteki Elbląskiej, który obejmował starodruki od XV do XVII wieku.


Czy jest może starodruk, który podczas prac konserwatorskich wzbudził twoje szczególne zainteresowanie?

Przy takiej ilości książek trafia się wiele wartych dłuższej kontemplacji, na którą czasem sobie pozwalamy. Jest wiele książek oprawionych w piękne marmurkowe papiery, jest kilka ze złoconymi krawędziami, niestety, nie ma już tych, do których mam największą słabość, mianowicie oprawionych we wtórnie użyte pergaminy – karty z pergaminowych, ręcznie pisanych książek. Darzę je szczególnym sentymentem, i przyznaję, że byli to moi ulubieńcy z poprzedniego projektu (w którym uczestniczyłam dwa lata temu).


Obcowanie ze zbiorami zabytkowymi wydaje się być bardzo zajmujące, to jak ocalanie
przeszłości zaklętej w tych starych księgach…

Jest nie tylko zajmujące, ale i ważne, bo istotnie reanimujemy owe starodruki. Ale nie jest to też praca pozbawiona wad – to często praca bardzo statyczna, w szkodliwych warunkach – odczynniki chemiczne, tony kurzu, z którego oczyszczamy woluminy, różne mikroorganizmy. Na szczęście, Biblioteka Elbląska posiada świetnie zorganizowaną pracownię konserwatorską i jest bardzo dobrze wyposażona, dzięki czemu wpływ tych nieprzyjemnych czynników na pracowników jest ograniczony. Warto jednak obnażyć tę mniej piękną część naszego wzniosłego, mało docenianego zawodu.

Konserwacja zabytkowego papieru i skóry to kierunek, który studiujesz…Skąd pomysł na wybór właśnie takiego kierunku? Czy jest to popularny kierunek studiów?

Popularny raczej nie jest, ale to dobrze, światu potrzebni są też lekarze, mechanicy, nauczyciele czy też artyści, których prace z chęcią zakonserwujemy, my nieliczni. Poza tym, w konserwacji miejsc pracy jest niewiele, mimo że zapotrzebowanie jest ogromne, ale to już temat na zupełnie inną opowieść. Natomiast pomysł na studiowanie tego kierunku wziął się z przypadku. Po ukończeniu liceum bardzo chciałam zająć się kowalstwem i metaloplastyką. W tym celu zdecydowałam się na dwuletnią szkołę metaloplastyki w Gdyni Orłowie, gdzie posągi ze spiżu i marzenia o kuciu mieczy zamieniłam na drobiazgowe jubilerstwo. Wtedy też pomyślałam, że byłoby cudownie potrafić nie tylko wykonać, ale też zająć się naprawą filigranowych, kunsztownych przedmiotów wykonanych z metalu. W moich wyobrażeniach były to oczywiście wyłożone drogocennymi kamieniami korony, berła i kolie. Myśl ta zawiodła mnie do Torunia, gdzie znajduje się pracownia konserwacji obiektów metalowych. Tam również znajdowała się pracownia konserwacji papieru i skóry. Gdy tam trafiłam, zmienił się trochę kurs moich zainteresowań...

Czy to twoja pierwsza wizyta w Elblągu? Jak podoba się tobie i innym praktykantkom nasze miasto, no i nasza Biblioteka?

Wizyta to nie pierwsza i pewnie nie ostatnia. W Elblągu mieszka moja babcia i tutaj spędziłam dużą część swych młodocianych lat. Co prawda, jako dziecka, miasto to miało dla mnie nieco inny wymiar – był to kwitnący ogród, domek na Płońskiej, gdzie do wtóru babcinych piosenek w piecu skwierczały węgielki, zapach piwonii, moja wyjątkowa kolekcja ślimaków i przygody na poligonie. Inaczej na Elbląg spojrzałam będąc tu dwa lata temu, kiedy pierwszy raz pracowałam w Bibliotece. Starówka, wreszcie doczekała się odbudowy, powolutku budzi się do życia. I oby tak dalej. Biblioteka jest naprawdę piękna i myślę, że niejedno miasto mogłoby takiej zazdrościć. Bardzo ciekawą inicjatywą są organizowane tutaj koncerty, czy też seanse filmowe.

Opiekunem praktyk jest główny specjalista ds. konserwacji zbiorów Biblioteki Elbląskiej – dr Dorota Jutrzenka-Supryn, pod której czujnym okiem wykonywane są wszystkie prace podczas realizacji projektu.