W dniu 23 stycznia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie o sygnaturze akt C-677/23, dotyczącej konsekwencji błędnego obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) w umowach kredytowych. Trybunał Sprawiedliwości UE odpowiadał na pytania prejudycjalne słowackiego Sądu Okręgowego w Preszowie. Słowackie pytania, na które odpowiedzi udzielał TSUE dotyczyły wykładni dyrektywy 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki. Pojawiły się one w sprawie dwóch konsumentów, którzy zaciągnęli kredyt w słowackim banku. Rozstrzygnięcie to może mieć istotne znaczenie dla rynku finansowego w Polsce, zwłaszcza w kontekście postępowań sądowych związanych z sankcją kredytu darmowego.
Stan faktyczny i pytania prejudycjalne
Sprawa C-677/23 dotyczyła kredytobiorców, którzy zakwestionowali zgodność umowy kredytowej z wymogami prawa unijnego, wskazując na błędne naliczenie RRSO przez kredytodawcę. Podstawowym zarzutem było to, że nieprawidłowości w obliczeniu RRSO mogły wpłynąć na zdolność konsumenta do podjęcia świadomej decyzji w sprawie zaciągnięcia zobowiązania.
Sąd krajowy, badając sprawę, skierował do TSUE pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji dyrektywy 2008/48/WE w sprawie umów o kredyt konsumencki. Kluczowe zagadnienia obejmowały:
- Czy błędne obliczenie RRSO narusza prawa konsumenta w sposób skutkujący sankcją kredytu darmowego?
- Jakie minimalne wymogi muszą być spełnione, aby uznać, że informacja o RRSO jest zgodna z prawem unijnym?
Uzasadnienie wyroku TSUE
W swoim wyroku TSUE podkreślił, że RRSO stanowi jeden z kluczowych elementów ochrony konsumenta, ponieważ umożliwia porównanie ofert kredytowych w sposób przejrzysty i jednoznaczny. Trybunał wskazał, że:
- Obowiązek prawidłowego obliczenia RRSO: Każde błędne obliczenie RRSO może skutkować naruszeniem dyrektywy 2008/48/WE, ponieważ konsument zostaje pozbawiony możliwości świadomego wyboru oferty.
- Sankcja za błędy w RRSO: W przypadkach, gdy błędne obliczenie RRSO wynika z rażącego niedbalstwa lub celowego działania kredytodawcy, państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczne środki ochrony konsumentów, w tym możliwość zastosowania sankcji kredytu darmowego.
- Transparentność informacji: Minimalne wymogi przejrzystości przewidują, że RRSO musi być przedstawiona w sposób wyraźny, jednoznaczny i zgodny z metodologią obliczeniową określoną w dyrektywie.
TSUE wskazał zatem, że założenia przyjęte do obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) muszą być wyraźnie wskazane w umowie. Nie jest bowiem w ocenie TSUE wystarczającym zadośćuczynieniem obowiązkom w tym zakresie umożliwienie kredytobiorcy samodzielnego zweryfikowania przez konsumenta, czy RRSO została obliczona w sposób prawidłowy przez sam bank i zagwarantowanie możliwości odstąpienia od umowy w przypadku jej błędnego obliczenia. Zdaniem TSUE bank powinien wskazać podstawy do obliczenia RRSO w sposób jasny, zrozumiały i wyraźny w samej umowie.
Skutki wyroku TSUE
Wyrok TSUE w sprawie C-677/23 może mieć daleko idące konsekwencje dla polskiego systemu prawnego i praktyki stosowania prawa w zakresie ochrony konsumentów.
Wyrok potwierdza, że błędy w obliczeniu RRSO mogą prowadzić do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Pamiętać należy, że sądy będą zobowiązane uwzględnić linię orzeczniczą TSUE w tego typu sprawach.
W tym stanie rzeczy Konsumenci zyskują dodatkowe argumenty w walce z bankami w trakcie procesów, których przedmiotem jest sankcja kredytu darmowego. Pamiętać należy bowiem, że przepisy ustawy o kredycie konsumenckim stanowiące implementacje Dyrektywy 2008/48/WE wskazują wprost, że błędne sformułowanie RRSO w umowie stanowi podstawę do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Gdyby jednak sąd rozpoznający sprawę powziął wątpliwości w zakresie skutku, jaki tego rodzaju uchybienie umowne powinno wywołać kluczową rolę odegrać mogą orzeczenia TSUE.
Wydany wyrok jasno prezentuje stanowisko TSUE w zakresie nadużyć przedsiębiorców w relacjach z konsumentem i jest wyznacznikiem prawdopodobnej treści zbliżających się wyroków w sprawach dot. pytań prejudycjalnych zadanych przez polskie sądy powszechne w analogicznych sprawach.
autor:
r.pr. Adam Kaczmarzyk, Korzybski Wojciński Kancelaria Radców Prawnych sp.k.
