Pierwsze prace na trasie Elbląg – Braniewo przez Tolkmicko rozpoczęto w roku 1897. Była to prywatna inwestycja towarzystwa akcyjnego Ostdeutchen Eisenbahn Gesellschaft z Królewca.
Mimo trudności związanych m.in. z poziomem wody w Zalewie Wiślanym, pierwszy odcinek Kolei Nadzalewowej - Elbląg - Frombork - oddano do użytku 20 maja 1899. Warto zwrócić uwagę na to, że od grudnia 1898 roku Kadyny należały do cesarza Wilhelma II, a jego pierwsza wizyta w tej miejscowości miała miejsce na początku czerwca 1899 roku. Odcinek Frombork - Braniewo uruchomiono 9 września tego roku.
W tym czasie w Elblągu oddano do użytku dworzec Elbląg Miasto i Elbląg Angielskie Źródła. Budynek dworca Elbląg Miasto zachował się do dziś, ale został bardzo brzydko otynkowany. Natomiast budynek dworca Elbląg Angielskie Źródło - obecny Elbląg Zdrój - został wybudowany w latach siedemdziesiątych XX wieku i raczej nie oddaje atmosfery czasów cesarskich.
Dworzec Elbląg Miasto był połączony z dworcem wschodnim linią kolejową biegnącą przez miasto. Linia ta istniała do początku lat osiemdziesiątych naszego stulecia i została zlikwidowana po wybudowaniu w latach 1975-1982 obwodnicy, łączącej stację Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) ze stacją Elbląg Zdrój biegnącą poza terenem zabudowy miejskiej. Plany budowy obwodnicy istniały już znacznie wcześniej, ale na przeszkodzie stanęła II wojna światowa.
Początkową stacją Kolei Nadzalewowej był Elbląg Miasto. Do roku 1914 z Dworca Wschodniego przez Elbląg Miasto kursował niekiedy nieistniejący w rozkładzie jazdy pociąg specjalny. Był to pociąg cesarski, którym Cesarz Wilhelm II udawał się do Kadyn. Dworzec w Kadynach miał charakter stacji prywatnej i zatrzymywały się tu tylko niektóre pociągi. Dworzec służył cesarzowi i jego gościom.
Główną stacją na trasie było Tolkmicko. Do dziś zachowany jest piękny budynek dworca. Znajdowała się tu m.in. parowozownia. Stacją końcową - Braniewo Górna Brama - mającą połączenie z dworcem kolei wschodniej (państwowej) w Braniewie.
Linia Kolei Nadzalewowej obsługiwała ruch osobowy i towarowy. W latach trzydziestych XX wieku przewoziła ponad 400 tys. pasażerów i 250 tys. ton towarów.
Oprócz lokalnego ruchu osobowego w latach międzywojennych kursowały tu pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych, jadące przez Tolkmicko i Braniewo do Królewca. W Tolkmicku miały połączenie z promem do Krynicy Morskiej. Kursowały w ciągu całego roku - zimą przewoziły amatorów żeglarstwa lodowego.
Po roku 1945 linia Kolei Nadzalewowej utraciła połączenie z Królewcem i stała się linią o znaczeniu lokalnym, co nie oznacza, że straciły urok walory turystyczne tej trasy. Na pewno warto wybrać się na „wycieczkę kolejową”.
Tu uwaga – należy się pospieszyć, bo zaczynają się kolejne próby likwidacji tej linii. Mimo wprowadzenia autobusu szynowego (odjazd z Elbląga o godzinie 8:54) okazuje się, że linia jest niemożliwa do utrzymania. Powodem jest zły stan torów i niemożliwość rozwinięcia prędkości 150 km/h przez rzeczony autobus! Przy takiej prędkości całą trasę z Elbląga do Braniewa można pokonać w ciągu 20 minut. Ale czy atrakcją tego przejazdu jest tylko szybkość? W czasach przedwojennych w okresie letnim kursowały tu specjalne odkryte wagony, a maszynista zatrzymywał celowo pociąg w miejscach ciekawych widokowo!!!
Obecnie pociąg rusza ze stacji Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) i obwodnicą dociera do stacji Elbląg Zdrój. Dalej mijamy przystanki Rubno Wielkie, Jagodno, Kamienicę, Nadbrzeże i docieramy do Suchacza. Następnym przystankiem są Kadyny, dawna stacja prywatna. Mijamy Tolkmicko, z dworcem, który jest wart zobaczenia. Kilka lat temu na tej stacji byłą mijanka z pociągiem jadącym z Braniewa do Elbląga. Jadąc dalej mijamy leżący w wodach Zalewu Wiślanego potężny głaz narzutowy - Święty Kamień. Docieramy do Fromborka.
Dawny budynek dworca, bardzo podobny do dworca w Tolkmicku, został rozebrany w czasie harcerskiej akcji „Operacja Frombork 1001”. Na jego miejscu postawiono „nowoczesny” budynek, nie bardzo oddający zabytkowy charakter całej trasy. Docieramy do Braniewa. Na Pasłęce wznosi się piękny most kolejowy. Wprawdzie chodzenie po nim jest już trochę ryzykowne, ale warto go obejrzeć z pewnej odległości. Pierwsza stacja - Braniewo Górna Brama, następna Braniewo. Tu linie Kolei Nadzalewowej i Kolei Wschodniej łączą się. W ostatnich czasach istnieje możliwość dojazdu do Królewca - w Braniewie odbywa się odprawa celna.
A kogo wozi ten szynobus o 8.54? Normalni ludzie to juz w pracy, albo w szkole. Natepny pociag jedzie przed 15. I kogo wozi?? Powietrze? Nie wiem o ktorej jada pociagi z Braniewa do Elblaga, ale wydaje sie, ze kolej chciala udowodnic, ze im sie nie oplaca i udowodnila.
Kolei to juz nic się nie opłaca,najlepiej zeby zlikwidowali wszystkie polączenia lokalne,a póżniej sami się rozwiązali.Kolej nadzalewowa jest niewatpliwie zabytkiem,uważam że tym tematem powinien zająć się konserwator zabytkow i lokalne gminy ,którym zalezy na rozwoju turystyki.Nie nazekajmy na brak pieniedzy,ale wezmysie do roboty,nie dajmy się biurokratom z olsztyna wodzić za nos,prawdopodobnie to wojewodztwo jest turystyczne-powolajmy cos na wzór gmin Kanału Elbląskiego-razem mozna wiecej.
Kolej Nadzalewowa to skarb,jeżeli zostanie potraktowana komercyjnie,to pociągi przestaną jezdzić,a tory kolejowe zostaną rozkradzione przez zbieraczy złomu i nic wówczas nie da się uratować.Nie dajmy się twardogłowym włodarzom tego województwa,oni potrafią tylko wszystko likwidować,są tylko od siedzenia na stolkach, brania grubych pieniędzy i lapówek,niech rozpoczną likwidację od siebie.
Autobus szynowy już nie jeździ. Ale i tak nie pasował do krajobrazu...
a gdzie stoi ta parowozownia wymieniona w tekście? dziadek