Ludzie kultury i elblążanie o naszej tożsamości

Grzegorz Nowaczyk, pretendent na urząd Prezydenta Miasta Elbląga napisał wczoraj na swoim blogu, że jako nowy prezydent ma zamiar rozpocząć debatę o dziedzictwie kulturowym naszego miasta o czym pisaliśmy w artykule: Prezydentura tradycji i nowoczesności. O opinię na ten temat poprosiliśmy osoby, które w Elblągu na co dzień pracują w obszarze związanym z elbląską kulturą i szeroko pojętym dziedzictwem kulturowym a także elblążan.

Grzegorz Nowaczyk wskazał na swoim blogu, że w swoich działaniach ma zamiar postawić nie tylko na nowoczesność, ale także chce realizować prezydenturę tradycji i nowego patriotyzmu.

- Elbląg ma swoją historię, w której odciskały się wpływy różnych narodów i kultur. Żyjemy w miejscu odzyskanym przez jednych i utraconym przez drugich. Jesteśmy, co warte podkreślenia, miastem wielu kultur, w którym teraźniejszość przeplata się z historią. Elbląg ma wiele wątków nie dokończonych, urwanych, wymagających nowej narracji. Moim celem jako nowego Prezydenta będzie powrót do zagubionych wątków z historii miasta. - pisze na swoim blogu Grzegorz Nowaczyk. - Podejmę starania o powrót do Elbląga dóbr kultury wywiezionych w 1945r. przez Armię Radziecką. Dlaczego nikt o tym nie mówi? Jednocześnie postaram się wypracować porozumienie w ramach partnerstwa polsko-niemieckiego o przeniesienia do Elbląga pamiątek przedwojennego miasta. - kontynuuje Grzegorz Nowaczyk.

Temat wydał nam się na tyle ciekawy, że postanowiliśmy zapytać osoby zajmujące się kulturą i historią naszego miasta o to, czy ich zdaniem miasto powinno korzystać ze swojej wielokulturowej historii i w jaki sposób?

Zdaniem Ks. dr Andrzeja Kilanowskiego ważne jest kultywowanie tradycji i ma to służyć pokazaniu czy w ogóle istnieje ktoś taki jak elblążanin

- Historia sama dla siebie jest pusta jeżeli nie miałaby odniesienia do naszej tożsamości, poczucia korzeni, z których wyrastamy, dlatego bez cienia wątpliwości powinniśmy rozmawiać o naszej wielokulturowości. Trudno jednak jest mi sobie wyobrazić, w jaki sposób miałoby się to odwołanie następować. Ja uważam, że taka debata, powrót do tożsamości powinna odbywać się poprzez kultywowanie tradycji w naszych domach, mogłaby się pojawić w Elblągu restauracja wileńska albo ukraińska czy lwowska i to jest dla mnie kultywowanie tradycji. Do 1945 roku był taki ktoś jak elblążanin, kto miał własną tożsamość, było to charakterystycznie podkreślane. My po tych 55 czy 60 latach chyba jakiejś jedności i tożsamości nie ukształtowaliśmy. Ważniejsze jest zatem to aby kultywować w domu tradycje naszych dziadków,  tworzyć opracowania książkowe może jakieś stowarzyszenie, które dbałoby o tradycję naszych przodków. To wszystko właśnie miałoby służyć pokazaniu poprzez debatę na ile, jest ktoś taki jak elblążanin.

Jarosław Denisiuk, historyk sztuki,  dyrektor Galerii EL pomysł odzyskania przedwojennych elbląskich dóbr kulturalnych uważa za nierealny.

- Kwestię restytucji dzieł sztuki reguluje zwyczajowe prawo międzynarodowe publiczne. W czasach nam współczesnych jego kodyfikację, do dziś obowiązującą przyjęli alianci na terenach stref okupacyjnych. Trzeba jednak przyjąć, że każdy przypadek dzieła elbląskiego odnalezionego poza granicami będzie rozpatrywany indywidualnie. Taka procedura jest żmudna i wymaga badań statusów prawnych do obiektu obecnego i wcześniejszego właściciela. Teoretycznie więc, zgodnie zresztą z zasadą terytorializmu, obiekty z kolekcji publicznych mają szansę wrócić do Elbląga. Ale tylko teoretycznie. W chwili obecnej państwa sąsiednie, wobec których mielibyśmy pewne oczekiwania restytucyjne zachowują się egoistycznie, i tak Rosja uważa zagrabione dzieła elbląskie za należne im
zadośćuczynienie za straty poniesione w pierwszej fazie wojny. Niemcy natomiast wykazują w swoich kolekcjach zaledwie 20 obiektów pochodzących z terenów Polski. Polska zresztą zachowuje się podobnie i w obecnej sytuacji nie ma zamiaru zwrócić np. rękopisów J.S. Bacha. Sprawa jest trudna, ale warto podjąć próbę. - mówił Jarosław Denisiuk.

Debaty na temat lokalnej historii ma sens 

- Uważam, że podjęcie debaty na temat naszej lokalnej historii jak najbardziej ma sens. Moglibyśmy pokusić się o artystyczną interpretację lokalnej historii. Niemniej nie czujemy się powołani do badania historii miasta przed okresem funkcjonowania Galerii EL. To jest temat dla archiwistów i muzealników. My, siłą rzeczy, będziemy poszukiwać takich form aktywności artystycznej, która nawiązując do historii dawałaby jakąś interpretację. - kontynyował Dyrektor Galerii EL. - Nie widzą powodu, dla którego politycy nie mogliby być inicjatorami debaty o historii. Przykład z ostatnich lat pokazuje, że politycy chętnie podejmowali  kwestię debaty historycznej i przynosiła ona pozytywne skutki. Przypomnijmy choćby prezydenta Lecha Kaczyńskiego, dzięki któremu  powstało Muzeum Powstania Warszawskiego. To dowodzi, że tego typu inicjatywy mogą zaowocować refleksją czy, tak jak w przypadku Warszawy, nową instytucją.

 O opinię na ten temat zapytaliśmy także Jacka Nowińskiego Dyrekotra Biblioteki Elbląskiej, nie chciał jednak wypowiedzieć się w tej sprawie.

A co na ten temat sądzą inni elblążanie?

Warto jest zastanowić się nad tym, kim jesteśmy? Kim jest elblążanin?

- Debata na temat naszej tożsamości to dobry pomysł. Dodam jeszcze, że to właśnie politycy powinni ją zapoczątkować, a zwłaszcza prezydent, który ma w ręku narzędzia w postaci instytucji kultury, które mogą tę debatę prowadzić, mogą przedstawić nam źródła historyczne, która prawią o naszej tożsamości i wielokulturowości. Dziś tak naprawdę ludzie nie czują do końca tej tożsamości, przynależności, migracja to zatraca. A przecież wy mamy piękną historię i warto do niej czasem powrócić - mówił Pan Jan, elblążanin.

- Wydaje mi się, że miasto powinno korzystać z wielokulturowej tożsamości, a właściwie powinno pokazać tą wielokulturowość. Inne miasta mają stowarzyszenia, które dbają o tradycję, u nas jeżeli takie stowarzyszenia funkcjonują to nie widać ich aktywności. Tak naprawdę to nawet w szkołach niewiele mówi się o naszej historii, dzisiaj młodzi ludzie tacy jak ja, nie potrafią powiedzieć kim jest elblążanin, jakie ma korzenie, a szkoda - mówiła Ola, uczennica elbląskiego liceum.

Poniżej zamieszczmy także kilka komentarzy, które ukazały się pod artykułem traktującym o pomyśle kandydata na prezydenta.

- Czyli elblążanie są przeciwko odbudowie fontanny na Placu Słowiańskim w kształcie sprzed 1945r. bo uznane to będzie za rewizjonizm? Szaleństwo! Przecież cała dokumentacja prof. Szczepana Bauma leżąca u podstaw odbudowy Starówki czerpie z przedwojennej tradycji Elbląga garściami. - niebieski

- Myślę, że w obecnym momencie naszych dziejów nie warto przywracać do życia demonów przeszłości. To prawda, że mało wiemy o mieście przedwojennym, ale czy chcemy wiedzieć? Korzenie obecnych mieszkańców miasta są gdzie indziej, do tamtych miejsc odnoszą się z sentymentem, nie do dawnego E. Być może, poruszając ten temat, kandydat chce pozyskać jakieś konkretne grono wyborców, ale wg mnie bilans się nie opłaci. Nastawmy się na przyszłość, bo to ona zdecyduje o obliczu miasta. - ala

- Bardzo mi się podoba podejście bazujące na unowocześnianiu miasta z zachowaniem jego wielowiekowej kultury i tradycji. Tygla narodowściowego, który przetoczył się przez te ziemie. Brawo za takie podejście. Idzie to w parze z wizją powołania do życia muzeum techniki bazującej na tym, co w Elblągu powstawało - samochody, lokomotywy, etc. To także miejsce na powstanie na Wyspie Spichrzów Muzeum Tradycji Morskich i Hanzeatyckich Elbląga. Nie są to jedynie mrzonki wziąwszy pod uwagę ostatnio wydatkowane środki finansowe przez Ministerstwo Kultury wespół z MRR. Co więcej element hanzeatycki muzeum mógłby przynieść spore wsparcie także ze strony Niemiec, aby takie muzeum właśnie w E-gu powstało. Moje dywagacje to oczywiście, ale czy nie bez sensu? Im więcej miasto będzie miało do zaoferowania mieszkańcom, jak i przyjezdnym, tym bardziej atrakcyjnym miastem się stanie. A do zrobienia jest sporo. - M.

- Jakie tradycje historyczne kultywowane przez Polaków w poniemieckim mieście, dlaczego Polacy mają kultywować niemiecką tradycję i przywracać miastu niemiecką tożsamość, zbudujmy dla Elblążan rzeczywistość która pozwoli im być dumnymi z włąsnego miasta które jest polskie, inwestycje i zmniejszanie bezrobocia to jest misja, ale łatwo rzucać polityczny bełkot w sieć bo "ciemny naród wszystko kupi" - Solidarny.

A już teraz zapraszamy państwa do obejrzenia galerii zdjęć ukazującej Elbląg i okolice na przełomie XIX i XX wieku.