8 marca 1521 roku dzielny piekarczyk uratował Elbląg przed najazdem Krzyżaków. Legenda mówi, że dokonał tego, przecinając łopatą grubą linę podtrzymującą kratę w Bramie Targowej i blokując napastnikom drogę do miasta. W 502. rocznicę tego wydarzenia spróbowano powtórzyć jego wyczyn.
Opowieść o dzielnym piekarczyku to lektura obowiązkowa elblążan. O bohaterze Elbląga przypominają również m.in. pomnik znajdujący się przy Bramie Targowej, czy jego miniaturowe wersje, które pod koniec ubiegłego roku pojawiły się w kilku miejscach starówki. Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu postanowiło sprawdzić, ile prawdy jest w legendzie i zaprosiło mieszkańców na wyjątkowy pokaz.
W środę, 8 marca w Bramie Targowej stanął warsztat kowalski, gdzie wykonano nową łopatę piekarczyka. Została ona wykonana przy wykorzystaniu średniowiecznych technik kowalskich i na wzór narzędzi z epoki. Replika posłużyła później do próby powtórzenia wyczynu elbląskiego bohatera. Jak się okazało, przy jej użyciu przecięcie nawet grubej liny nie jest problemem.
To nie fantazja. Takie drewniane łopaty okute blachami, rzeczywiście wtedy istniały i służyły np. do prac ziemnych. Naszą replikę zrobiliśmy zgodnie z technologią z tamtego czasu, gdy te okucia były zgrzewane, co muszę przyznać, jest ciężką pracą. Nawet u współczesnego kowala trwa to kilka godzin. Taką łopatą, co również udowodniliśmy podczas pokazu, można bez przeciąć prawie tak jak siekierą
- mówi Lech Trawicki, dyrektor MA-H w Elblągu.
Pokaz był również okazją, do przypomnienia wydarzeń sprzed 502 lat. 8 marca 1521 roku Krzyżacy najechali na Elbląg, próbując zdobyć miasto, które utracili ponad 60 lat wcześniej. Napastnikom udało się podejść pod same mury bez wzbudzania alarmu. Jednak nie udało im się wedrzeć do środka. To uniemożliwił im pewien czeladnik piekarski, który w decydującym momencie odciął krzyżakom drogę, opuszczając kratę i zamykając bramę. Dzięki tej historii piekarczyk znany jest również współczesnym elblążanom, choć nie da się ukryć, że jest to postać nieco tajemnicza.
O piekarczyku oprócz tego, że był czeladnikiem piekarskim, nie wiemy za dużo. W źródłach pojawiają się tylko drobne wzmianki na ten temat. Zagadką jest jego wiek. Piekarczyk w dzisiejszym języku sugeruje nam kogoś młodego. Jednak ówczesny czeladnik równie dobrze mógł mieć 16,18, jak i 30 czy 50 lat. Nie znamy również jego imienia. Samo wydarzenie miał miejsce. 8 marca, w godzinach porannych grupa 2 tys. wojsk krzyżackich podeszła niezauważona do bram miasta i bez wzbudzania alarmu zdobyła pierwszą linię umocnień. Dopiero ich wejście w Bramę Targową powoduje zamieszanie. Ludzie się orientują, że nieprzyjaciel atakuje, a mieszczanie rzucają się do obrony. Skąd tam wziął się piekarczyk? Najpewniej nie znalazł się tu przypadkiem. Obowiązkiem mieszczan wtedy było również branie udziału w ćwiczeniach wojskowy, posiadanie odpowiedniego sprzętu. W większych miastach poszczególne zawody miały wytyczone odcinki murów, których miały bronić w razie zagrożenia. Nasz piekarczyk być może biegł na swoje stanowisko na murze, albo był przydzielony do bramy i gdzieś w tym ferworze bardzo przytomnie zadziałał, przeciął tę grubą linę - dziś udowodniliśmy, że to możliwe lub odblokował mechanizm i krata się zsunęła. Krzyżacy, gdy zobaczyli, że tutaj się nie udało, ruszyli w kierunku Bramy Kowalskiej, czyli rejonu dzisiejszego placu Słowiańskiego, ale tam już, po tym, co działo się tutaj, zupełnie było niemożliwe wzięcie miasta z zaskoczenia
- mówi Piotr Adamczyk, dyrektor Biblioteki Publicznej w Pasłęku, który brał udział w pokazie.
Ówcześni mieszkańcy Elbląga docenili wyczyn piekarczyka, a z czasem przeszedł on do legendy. - Na pamiątkę tego wydarzenia w bramie zawieszono łopatę, która znajdował się w tym miejscu przez następne setki lat. Łopaty wykuto również w kamieniach, które do dziś możemy zobaczyć w Bramie Targowej. Do I rozbioru Polski 8 marca obchodzone w Elblągu było obchodzone święto miasta. W ostatnich latach przypominamy to wydarzenie, podobnie jak postać nieznanego z imienia piekarczyka. Warto wracać do takich historii, które upamiętniają kawałek dziejów Elbląga, a także opisują ten polski okres w dziejach miasta, kiedy Elbląg należał do Rzeczpospolitej i bronił się przed najazdem krzyżaków. To też element patriotyczny tej legendy - dodał pan Piotr.
