Generała Bolesława Nieczuja-Ostrowskiego znamy jako żołnierza, dowódcę 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej, aresztowanego przez UB i dwukrotnie skazanego na śmierć. Zapomina się jednak o jego działalności po wojnie. Nas zafascynowały te mniej znane fakty z życia generała i chcemy je przypomnieć - mówi Grzegorz Nowaczyk ze Stowarzyszenia Historyczno-Poszukiwawcze "Denar".
Historia Spółdzielni Gospodarczo-Społecznej funkcjonującej w latach 1945-1949 w Nowym Kościele (obecne Pogrodzie) i postać jej założyciela gen. Bolesława Nieczuja-Ostrowskiego będą tematem przewodnim dwóch wydarzeń organizowanych przez Stowarzyszenie "Denar". 29 września w Tolkmicku odbędzie się otwarcie wystawy i projekcja filmu. 2 września w Pogrodziu odsłonięta zostanie tablica informacyjna i kamień pamiątkowy.
Gen. Bolesław Nieczuja-Ostrowski to postać wyjątkowa. Wszyscy znamy tego patrona Pułku Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północny-Wschód w Elblągu, Honorowego Obywatela Elbląga, jako o doskonałego dowódcę AK, co po wojnie doprowadziło do aresztowania go przez UB i dwukrotnego skazania na śmierć. Nas zafascynowała, trochę mniej znana, powojenna działalność generała. Okazuje się, że to nie tylko był doskonały żołnierz, ale również wyjątkowy człowiek. Generał już pod koniec wojny myślał o tym, co stanie się z jego ludźmi po wojnie. Wiedział, że skończy się walka i nie chciał zostawić ich na pastwę losy. Wiadomo, że nie mogli zostać w rejonie, gdzie działali, przyjechali więc tutaj i założyli spółdzielnię w Nowym Kościele. Tę kartę z życiorysu generała chcemy przypomnieć. Takich ludzi dziś brakuje
- mówi Grzegorz Nowaczyk.
Po zakończeniu wojny i rozformowaniu AK generał Bolesław Nieczuja-Ostrowski, wraz z grupą swoich podkomendnych, przybył w okolice Elbląga. W 1945 roku założył Spółdzielnię Gospodarczo-Społeczną w Nowym Kościele, która miała obejmować swoją działalnością również Tolkmicko, Łęcze i Suchacz. Generał został prezesem spółdzielni.
Spółdzielnia zajmowała się praktycznie wszystkim, co wtedy było potrzebne. W jej strukturach powstały wydziały: milicji, szkolnictwa powszechnego i zawodowego, handlowy, produkcyjny. Skala tego przedsięwzięcia była wyjątkowa w odradzającej się Polsce. Spółdzielnia działa bardzo dobrze. Mieli takie wyniki, że odwiedził ich nawet ówczesny minister Eugeniusz Kwiatkowski
- dodaje Grzegorz Nowaczyk.
Dobrą passę bardzo szybko przerwały wielokrotne aresztowania członków spółdzielni, w tym również jej prezesa gen. Nieczuja-Ostrowskiego, przez SB. Ostatecznie doprowadziły one do upadku spółdzielni w 1949 roku.
Po ponad 70 latach od tych wydarzeń Stowarzyszenie "Denar" zamierza przypomnieć tę niezwykłą historię. 29 września w Ratuszu w Tolkmicku otwarta zostanie wystawa "Polska to wielka sprawa" poświęcona działalności gen. Bolesława Nieczuja-Ostrowskiego i jego żołnierzy w Nowym Kościele oraz zostanie wyświetlony film Juliusza Marka. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 12.
Na wystawie zobaczymy skany archiwalnych dokumentów, do których udało nam się dotrzeć oraz zdjęcia mieszkańców Pogrodzia z tamtych lat. Z kolei film Juliusza Marka poświęcony jest gen. Bolesławowi Nieczuja-Ostrowskiemu, jego życiu i działalności
- dodaje Grzegorz Nowaczyk.
2 października odbędą się dwa wydarzenia. O godz. 10.30 w Łęczu odsłonięta zostanie tablica pamiątkowo-informacyjna poświęcona historii Spółdzielni Gospodarczo-Społecznej w Nowym Kościele w latach 1945-1949. Podobna tablica, a także pamiątkowy kamień, zostaną odsłonięte w Pogrodziu. Tutaj uroczystość rozpocznie się o godz. 11.50 mszą święta, na godzinę 14.30 planowany piknik rodzinny na placu przy świetlicy.
Generał bryg. Bolesław Nieczuja-Ostrowski (ur. 29 IX 1907 Halicz – zm. 13 VII 2008 Elbląg) - oficer Armii Krajowej ps. „Bolko”, „Grzmot”, „Tysiąc”, „Michałowicz” patriota i działacz społeczny, represjonowany w czasach PRL, Honorowy Obywatel Elbląga. Szkołę oficerską ukończył w 1931 roku. Podczas kampanii wrześniowej dowodził kompanią, a następnie batalionem. Za męstwo na polu walki został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po ucieczce z niemieckiej niewoli działał w konspiracji Związku Walki Zbrojnej we Lwowie, a następnie na terenie Podkarpacia i Ziemi Krakowskiej. W 1944 roku został mianowany dowódcą 106 Dywizji Piechoty Armii Krajowej operującej w okolicach Miechowa, Olkusza i Pińczowa. Po rozwiązaniu oddziału przybył z grupą swoich żołnierzy do Elbląga. W 1947 roku został aresztowany. Dwukrotnie skazany na karę śmierci. Po apelacjach zmieniono wyrok na dożywocie. Siedział 7 lat, w tym 9 miesięcy w celi śmierci w więzieniach: w Krakowie, Sztumie i Wronkach. Po przemianach ustrojowych po 1989 r. został awansowany do stopnia pułkownika z wsteczna datą od 1945 r. W 1991 r. w pierwszych nominacjach generalskich Prezydent RP Lech Wałęsa awansował go do stopnia generała brygady. Uhonorowany odznaczeniami: Krzyż Virtuti Militari V Klasy, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski; Krzyż Armii Krajowej; Krzyż Drugiej Obrony Lwowa; medal od papieża Jana Pawła II „Pro Ecclesia et Pontifice”; Honorowe Obywatelstwo Miasta Elbląga, Miechowa, Wolbromia. (Źródło: elblag.eu).
Czy podwładni generała zarówno w AK ,jak i w Spółdzielni na zawsze pozostaną ononimowi ?
Brakuje , bo się zapisali do po
Grzegorz Nowaczyk jest tego przykładem :)
Szkoda Nowaczyka , ale taki był jego nierozważny wybór
~ zorro ale to nie ten Nowaczyk były prezydent tylko szef klubu Denar nazwisko
Do idiotów ten Grzegorz Nowaczyk Prezes Stowarzyszenia Denar o inna osoba niż Grzegorz Nowaczyk były Prezydent Elbląga. Zbieżność imion i nazwisk!
Cytuję "...Wydarzenie rozpocznie się o godz. 12..." czyli dla kogo to wydarzenie emerytów i rencistów lub osób, które wezmą urlop w ten dzień? Bo niemożna było zrobić o 17,00 dla wszystkich chętnych zwłaszcza przyjezdnych z Elbląga i okolic?
Do nord. Zgadzam się. Mój dziadek zakładał razem z generałem spółdzielnię, był jego prawą ręką. O nim i jego cichych towarzyszach się w ogóle nie wspomina. Przykro mi...