Wyzywanie, poniżanie, zastraszanie, zbiorowa nagonka na tego, który nie podporządkuje się grupie, coraz rzadziej można zaobserwować te zachowania na szkolnych korytarzach. Nie znaczy to, że jest ich mniej. Przeniosły się one do przestrzeni wirtualnej. Tragedia pokrzywdzonych jest w dalszym ciągu realna.
Gimnazjum. Trwa przerwa. W szkole panuje cisza. Dzieciaki snują się po holu wpatrzeni w smartfony, stoją albo siedzą pod ścianami. Nie widać nawet żeby ze sobą rozmawiały. A jednak rozmawiają. Za pomocą kciuków. Wysyłają do siebie wiadomości, obrazki, filmiki, lajkują, komentują, udostępniają... Nagle jedna z dziewczyn wstaje i zapłakana biegnie do toalety. Nikt za nią nie pobiegnie żeby spytać co się stało. Wystarczy przejrzeć serwisy społecznościowe. Parę głupich komentarzy. To tylko zabawa.
Cyberprzemoc to inaczej przemoc z użyciem nowych technologii. Do takich działań zalicza się m.in. wyzywanie, straszenie, poniżanie kogoś w Internecie lub przy użyciu telefonu, robienie komuś zdjęć lub filmów bez jego zgody, ich publikowanie i rozsyłanie lub podszywanie się pod kogoś w sieci.
- Kiedyś było trochę łatwiej walczyć z przemocą wśród uczniów – mówi Przemysław nauczyciel historii w jednym z elbląskich gimnazjów. - Mam na myśli te czasy, kiedy nie było w szkole smartfonów. Relacje między uczniami było widać gołym okiem. Jak ktoś się z kimś pokłócił, kiedy doszło do jakiś przepychanek słownych lub nawet rękoczynów, to można było natychmiast zareagować w odpowiedni sposób.
Tego, co dzieje się w Internecie, gołym okiem nie widać. Aby być na bieżąco w tym, co uczniowie robią w sieci, nauczyciel musiałby sam w tym życiu uczestniczyć.
Nie widzę problemu, żeby mieć w znajomych swoich uczniów. Jak dzieje się coś złego, to uczeń czy uczennica może mi pokazać o co poszło, a ja mogę ich wtedy spróbować zrozumieć i pomóc znaleźć rozwiązanie.
– mówi Przemysław.
Rzadko jednak nauczyciele decydują się zakładać konta na serwisach społecznościowych. Dlaczego?
- Ja nie mam założonych kont na serwisach społecznościowych – mówi Maciej, nauczyciel j. polskiego. - Nie chcę żeby moi uczniowie obserwowali co i z kim robię w czasie wolnym, to jest moja prywatność.
Często zdarza się, że nauczyciele decydują się prowadzić życie w sieci pod pseudonimem.
- Ja mam dwa konta – opowiada Karol, pedagog z Trójmiasta. - Jedno jest oficjalne, politycznie i pedagogicznie poprawne. Drugie jest dla rodziny i znajomych. Na tym drugim mogę sobie pozwolić na żarty i bycie sobą.
Jest jeszcze jedna rzecz, która zniechęca do funkcjonowania na serwisach społęcznościowych. Nie tylko uczniowie padają ofiarą szeroko pojętej cyberprzemocy. Już nie raz zdarzało się, że uczniowie pozwalali sobie w sieci na zbyt wiele w stosunku do nauczycieli.
– mówi Maciej
Nawet jeśli nauczyciel ma dostęp do serwisów społecznościowych to i tak nie ma dostępu do wszystkich informacji, którymi uczniowie się wymieniają. Jak zatem ma poznać, że dzieje się coś złego?
- Po pierwsze trzeba mieć kontakt z podopiecznymi – mówi Przemysław. - Wiek gimnazjalny jest trudnym wiekiem i młodzież prezentuje całą gamę zachowań, które trudno jednoznacznie interpretować. Owszem, jeździmy na szkolenia, uczymy się procedur postępowania w określonych przypadkach, ale młodzież zawsze potrafi czymś zaskoczyć.
- Staramy się angażować młodzież w różne akcje – mówi Anna Jadwiga Śledzińska dyrektor ZS nr 2 w Elblągu. - Dać im ciekawą i twórczą alternatywę, także w przerwach między lekcjami, aby ten czas nie był spędzony wyłącznie z telefonem. Chcemy wpływać na kształtowanie zdrowych relacji między uczniami w rzeczywistości. W tym celu powstało wiele inicjatyw, m. in. szkolna kawiarnia zamiast sklepiku - tu uczniowie mogą zjeść śniadanie, odrobić lekcje, wymienić myśli z rówieśnikami, ponadto znajduje się tablica, na której każdy może napisać lub narysować co mu w duszy gra. To jest przestrzeń, którą uczniowie mogą zagospodarować na swój sposób.
Ważnym aspektem stosowania cyberprzemocy jest też poczucie anonimowości w sieci, rozumiane przez sprawcę jako bezkarność.
- Młody człowiek musi zdawać sobie sprawę, że naruszenie artykułów kodeksu karnego jest czynem karalnym i podlega on odpowiedzialności przed sądem – mówi nadkomisarz Marek Cieślak z Wydziału Prewencji Kryminalnej i Wykroczeń. - Nasze akcje mają za zadanie uświadamianie młodzieży nie tylko z konsekwencjami prawnymi. Lepiej jest przecież zapobiegać niż leczyć. Staramy się uczulać na pewne sytuacje, które mogą być źródłem problemów. Przestrzegać i uczyć, jak rozwiązywać spory bez uciekania się do przemocy.
Jedną z takich akcji współorganizowanych przez elbląskich policjantów jest konkurs kierowany do uczniów szkół gimnazjalnych pod hasłem „Cyberprzemoc – jak się jej przeciwstawić?”. Odbywa się on pod patronatem Prezydenta Miasta Elbląg w ramach programu „Bezpieczny Elbląg”.
- Konkurs ma na celu kształtowanie świadomości młodych ludzi na temat zagrożeń związanych z niewłaściwym używaniem narzędzi elektronicznych – informuje nadkomisarz Marek Cieślak. - Popularyzowanie wiedzy o cyberprzmocy, jako formie krzywdzenia drugiej osoby, może ograniczyć tendencje do rozprzestrzeniania się tego zjawiska w środowiskach elbląskiej młodzieży.
- Moi uczniowie bardzo do serca wzięli sobie przygotowania do konkursu – opowiada Małgorzata Rydelek nauczycielka j. polskiego, której podopieczni zdobyli II miejsce w zeszłorocznej edycji tego konkursu. - Sporo przeczytali i dowiedzieli się na temat cyberprzemocy. Myślę, że ich przedstawienie miało swoje przesłanie, które trafiło do odbiorców i dlatego ich praca została doceniona.
Cyberprzemoc to nie jest zjawisko, które występuje wyłącznie w szkole. Inaczej niż w przypadku zwykłej przemocy, dziecko może stać się jej ofiarą wszędzie. W domu, na podwórku, a nawet w kościele. Zatem czynności zapobiegawcze nie powinny się ograniczać do czasu spędzanego w szkole. Rodzice powinni podjąć trud zrozumienia tego zjawiska. To na nich właśnie spoczywa główny ciężar przeciwdziałania cyberprzemocy.
Co robić, będąc świadkiem cyberprzemocy?
- Nie przesyłać dalej krzywdzących materiałów, które otrzymujemy w Sieci,
- Zawsze pomagać kolegom i koleżankom, którzy padli ofiarą cyberprzemocy,
- Informować o krzywdzie kolegi lub koleżanki kogoś dorosłego – nauczyciela, pedagoga szkolnego, rodziców,
- Polecić ofierze bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116111 (www.116111.pl) oraz 800100100(www.800100100.pl) dla rodziców i nauczycieli lub skontaktować się osobiście.
Co robić będąc ofiarą cyberprzemocy?
- Nie odpowiadać na zaczepki w Sieci,
- Domagać się skasowania filmów i zdjęć nagranych wbrew naszej woli,
- Natychmiast szukać pomocy u kogoś dorosłego – nauczyciela, pedagoga szkolnego, rodziców,
- Zachowywać dowody przemocy,
- Interweniować u dostawców usług internetowych,
- Szukać pomocy dzwoniąc na bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116111 (www.116111.pl) oraz 800100100(www.800100100.pl) dla rodziców i nauczycieli lub skontaktować się osobiście.
Co robić żeby nie zostać ofiarą cyberprzemocy?
- Dbać o prywatność swoich danych osobowych,
- Zapewniać swoim profilom w Sieci status prywatny,
- Chronić swoje hasła i loginy,
- Nie zamieszczać w Sieci swoich zdjęć i filmów,
- Nie wymieniać się z kolegami telefonami komórkowymi.
Najważniejszy jest kontakt między dzieckiem a rodzicami a z tym jest coraz gorzej, dziecko które ma oparcie w rodzicach, ma zaufanie do rodziców, jest dużo bardziej bezpieczne, wie, że w każdej chwili może liczyć na pomoc rodziców, na mądrą pomoc. Rodzice, kochajcie swoje dzieci, poświęcajcie im dużo czasu od najmłodszych lat, uczcie zagrożeń i jak się przed nimi bronić, to od was zależy bezpieczeństwo waszych dzieci. Jest to trudna i żmudna praca i jeśli wiecie, że nie poświęcicie swojego czasu dla dzieci to lepiej się na nie nie decydujcie. Zapewnić byt finansowy to jest stanowczo za mało, co jesteście winni dać swoim dzieciom. Pozdrawiam wszystkich rodziców, mądrze wychowujących swoje dzieci...
I to jest argument żeby nie było gimnazjum, tylko szkoła podstawowa - 8 klasowa (Ci co teraz decydują też kończyli taki typ szkoły)
I wtedy cała zabawa zacznie się w podstawówkach / tzn. i tak już jest / . I co wtedy . Zlikwidować podstawówki ? A potem przedszkola ? NIE TĘDY DROGA . To brak odpowiedzialności ,bezkarność i anonimowość powodują takie zachowania . A gdzie sa rodzice ? Nic na ten temat nie wiedzą ? Czy "lajkują " swoje pociechy ?
niestety w podstawówkach ten problem już istnieje od dawna