O wygaśnięciu mandatu włodarza miasta nie będzie już decydować Rada, a Komisarz Wyborczy

Sejm uchwalił, a Senat nieco skorygował korektę prawa wyborczego. Przede wszystkim wszyscy wyborcy, a nie tylko wyborcy niepełnosprawni, będą mogli w wyborach oddać głos korespondencyjnie. Ustanowiono także, że o wygaśnięciu mandatu włodarza miasta bądź radnego nie będzie już decydować Rada, a Komisarz Wyborczy. Jednak zmiany w prawie wyborczym zaczną nas obowiązywać dopiero od następnych wyborów prezydenckich i parlamentarnych.

Główne zmiany przyjęte przez obie Izby dotyczą wprowadzenia powszechnego prawa do głosowania korespondencyjnego, bez udawania się do lokalu wyborczego. Do tej pory te prawo dotyczyło tylko wyborców niepełnosprawnych i tych mieszkających za granicą. Na czym polegają nowe zasady?

Iść do urn osobiście? Niekoniecznie

- Do 15 dni przed terminem wyboru każdy obywatel może zgłosić do Urzędu Gminy (w naszym przypadku - u prezydenta miasta - red.) wniosek o udział w wyborach w trybie korespondencyjnym - tłumaczy senator RP, Witold Gintowt-Dziewałtowski (PO). - Urząd gminy co najmniej 7 dni przed terminem wyborów przesyła pakiet wyborczy dla zainteresowanej osoby, w którym znajdują się także koperta do przesyłki, karty do głosowania, upoważnienia i instrukcja głosowani. Każdy z wyborców po wypełnieniu pakietu może go odesłać; przesyłka głosu oddanego w tym trybie jest nieodpłatna. Można też osobiście kopertę oddać bezpośrednio do rąk przewodniczącego Komisji Wyborczej w Obwodowej Komisji Wyborczej (wyznaczonej dla danego okręgu wyborczego - red.), lub zanieść tę kopertę do Urzędu Gminy przed terminem wyborów i tam ją złożyć.

Wprowadzono również inne zasady dotyczące wygaszania mandatu wójta (burmistrza lub prezydenta); w pewnych sytuacjach określonych w prawie wójtowie tracą mandat, ale stwierdzenie jego wygaśnięcia określa Rada swoją uchwałą - Były przypadki, gdzie wójt skazany za np. przestępstwo drogowe tracił mandat, ale dopóki Rada Gminy nie podjęła uchwały o tym, że jest on wygaszany, to osoba ta trwała na swoim stanowisku - mówi senator Gintowt-Dziewałtowski. - Od wejścia w życie znowelizowanej ustawy, wygaśnięcie mandatu wójta z powodu zrzeczenia się mandatu na piśmie, utraty prawa wybieralności, naruszenia zakazu łączenia funkcji np. z działalnością gospodarczą lub zatrudnieniem w administracji czy orzeczenia niezdolności do pracy, orzekać będzie nie Rada swoją uchwałą, a Komisarz Wyborczy.

Ułatwienia dla osób niepełnosprawnych

Nowela wprowadza także udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. Jedno z nich przewiduje, że taki wyborca do pięciu dni przed wyborami - a nie jak do tej pory do 14 dni - będzie mógł złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców. Co ważne, lokal nie musi być przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Jednocześnie uznano, iż co najmniej 20% lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych musi być gotowych w każdej gminie do końca 2014 roku, 33% - do końca 2015 i 40% - do końca 2016 roku. Od 1 stycznia 2017 roku połowa lokali wyborczych w całym kraju będzie musiała być dostosowana do potrzeb osób z dysfunkcjami.

Nowe przepisy ułatwiają także zmianę umiejscowienia lokalu wyborczego w nadzwyczajnych okolicznościach np. pożaru czy powodzi. Decyzję w tej sprawie będzie mógł podjąć wójt (w naszym przypadku prezydent). Dotychczasowe przepisy wymagały uchwały Rady.

Znowelizowany kodeks wyborczy przewiduje także, że europoseł straci swój mandat, jeśli zostanie wybrany, powołany na inną funkcję lub stanowisko, których nie można łączyć z mandatem posła do PE. Taka zasada obowiązuje w przypadku krajowych posłów i senatorów. Dotychczas poseł do PE miał 14 dni na decyzję, z której funkcji rezygnować.

Zmiany w Komitetach Wyborczych

Część zmian dotyczy również komitetów wyborczych. Dotychczas PKW odrzucała sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego, jeśli środki finansowe pozyskał z naruszeniem przepisów bez względu na wielkość kwoty. Nowela przewiduje, że PKW będzie mogła przyjąć takie sprawozdanie, jeśli suma zakwestionowanych środków nie przekroczy 1 proc. kwoty przychodów komitetu wyborczego.

Uporządkowano także zasady prowadzenia agitacji wyborczej w mediach, także niepublicznych: wprowadzono te same warunki - formalne i materialne, dla wszystkich komitetów wyborczych - Nowe przepisy zakładają także, że komitety będą mogły korzystać z pomocy osób fizycznych w pracach biurowych; obecnie komitet może korzystać jedynie z pomocy przy rozprowadzaniu plakatów i ulotek wyborczych - dodaje senator.

Wprowadzono również kary finansowe za łamanie prawa wyborczego surowsze, niż były dotychczas: są to kary na ogół bezwzględne: od 10 do 500 tys. zł., traktowane jak wykroczenia.

Ustawa wchodzi w życie 14 dni od dnia ogłoszenia, ale nie będzie obowiązywać w najbliższych wyborach samorządowych, gdyż co najmniej 6 miesięcy przed najbliższymi wyborami, przepisy zmieniające prawo wyborcze nie mogą wchodzić w życie. Zasady zaczną obowiązywać od następnych wyborów prezydenckich i parlamentarnych w kraju.