Jak kształtowała się architektura Żuław? Co wydarzyło się po roku 1945? Na te pytania z pewnością już znają odpowiedzi uczniowie Zespołu Szkół Technicznych w Elblągu, gdzie odbyło się spotkanie z architekt Martą Koperską - Kośmicką, wykładowcą Politechniki Gdańskiej.
- Do końca października odbędą się jeszcze ostatnie dwa z cyklu dziesięciu spotkań z młodzieżą, najbliższe - 20 października w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Malborku – mówi Agnieszka Jarzębska, koordynatorka projektu „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych”.
Na Żuławach zachowało się kilkadziesiąt domów podcieniowych. Pochodzą głównie z XVIII i XIX wieku, najstarsze z początków XVIII wieku. Nie wszystkie zostały wpisane do rejestru zabytków. Z roku na rok ich ubywa, popadają w ruinę, są rozbierane, przebudowywane. To właśnie architektura regionalna Żuław na tle wielokulturowej historii regionu była głównym tematem spotkania z młodzieżą.
- Spotkanie było połączone z dyskusją o ochronie domów podcieniowych oraz angażowaniu się młodych ludzi w działania na rzecz zabytków – mówi Agnieszka Jarzębska. – W spotkaniach biorą udział m.in. uczniowie klas o specjalnościach budowlanych. Na rynku jest zapotrzebowanie na specjalistów, którzy pod nadzorem konserwatora zabytków poprowadzą remonty obiektów zabytkowych. Mam nadzieję, że uda nam zainteresować młodych ludzi dziedzictwem kulturowym.
Jak podkreśla koordynatorka projektu „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych”, panuje potoczne przekonanie, że ochrona zabytków spoczywa wyłącznie na urzędnikach powołanych w tym celu instytucji państwowych. A pieniądze, zamiast na konserwację istniejących obiektów zabytkowych, lepiej jest wydawać na inne inwestycje. Rzadko mówi się o potrzebie zmiany podejścia do opieki i ochrony dziedzictwa, o dobrych praktykach, przykładach pozytywnych działań, lokalnych, społecznych koalicjach na rzecz zabytków.
Projekt „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Partnerzy: Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, wraz z delegaturą w Elblągu, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Archeologiczno - Historyczne w Elblągu, Muzeum Żuławskie w Nowym Dworze Gdańskim, Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego Klub Nowodworski, Stowarzyszenie Jantar.
Sylwia Warzechowska
rzecznik CSE Światowid