Dodatkowe zajęcia z fizyki dla elbląskich gimnazjalistów

„Eksperyment edukacją przyszłości - innowacyjny program kształcenia w elbląskich szkołach gimnazjalnych” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Okres realizacji projektu: 01.07.2010-30.09.2013
Wartość projektu: 465 800,00 zł
Partnerzy projektu: Gmina Miasto Elbląg, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu.

W latach 2010 – 2013 w Elblągu prowadzone były zajęcia z jednego z najtrudniejszych przedmiotów w edukacji gimnazjalnej – z fizyki. Dodatkowe zajęcia, poświęcone metodzie eksperymentu w naukach ścisłych, miały na celu nie tylko zachęcać uczniów do pogłębiania wiedzy i umiejętności z zakresu tego przedmiotu, ale także pobudzać ciekawość poznawczą uczniów, pogłębiać ich zainteresowania, rozwijać kreatywność, czy wreszcie kształtować logiczne myślenie oraz umiejętność wnioskowania i rozumowania.

Jednocześnie, realizując projekt, postawiliśmy sobie pytanie: Od czego zależą osiągnięcia szkolne uczniów? Współcześni badacze (np. T. Lewowicki, Psychologiczne różnice indywidualne a osiągnięcia uczniów, Warszawa 1977) przyczyn różnicowania osiągnięć szkolnych uczniów dopatrują się w trzech zespołach czynników:

a. indywidualnych właściwościach jednostek (czynniki osobowościowe),
b. wpływach bliższego i dalszego środowiska (czynniki środowiskowe),
c. instytucjach edukacyjnych: szkoła, system szkolny, nauczyciele (czynniki pedagogiczne).

Czynniki te opisują konteksty kształcenia, czyli pozadydaktyczne elementy sytuacji ucznia, które należy wziąć pod uwagę, jeśli chcemy zrozumieć uwarunkowania jego pracy w szkole i osiąganych przezeń wyników.

W trakcie projektu dużo uwagi poświęciliśmy poznaniu i zrozumieniu czynników osobowościowych, które mają wpływ na kształtowanie postaw uczniów. Przede wszystkim zbadaliśmy zainteresowania uczniów i ich potencjał twórczy. Uznaliśmy bowiem, aby w pierwszej kolejności te zainteresowania u ucznia odkryć, a następnie tak zorganizować proces dydaktyczny, by je rozwijać. Pisał o tym m.in. John Dewey: Dziecko posiada w naturze swej zainteresowania zależne od stopnia rozwoju, od przyzwyczajeń, od środowiska… W zainteresowaniach tych zawiera się to wszystko, do czego dziecko przywiązuje wagę; są one w nim jedyną potęgą, do której wychowawca może się odwołać, są tym, co jest w dziecku czynne, przedsiębiorcze(…). Właśnie dlatego zainteresowaniami należy kierować i ćwiczyć je, a nie tylko przyjmować takimi, jakie są. Istotność zainteresowań w kształtowaniu jednostki eksponują także współcześni pedagodzy, np. F. Bereźnicki, podkreślając, że zainteresowania koncentrują aktywność jednostki na określonych kierunkach działalności, angażują osobowość. Głębokie i wartościowe zainteresowania, wytrwała i intensywna praca oraz stymulujące pozytywnie warunki społeczne decydują o rozwoju zdolności jednostki. Odpowiednio ukształtowane zainteresowania stanowią zasadniczy składnik motywacyjnych podstaw aktywności człowieka.

W świetle uzyskanych wyników okazało się, że na początku trwania projektu zainteresowania przedmiotami matematyczno – fizycznymi wyraziło średnio jedynie ok. 30% badanej populacji. Należy stwierdzić, iż zainteresowania te nie były wysokie, więc przeprowadzone badania stały się przyczynkiem do pogłębionej refleksji pedagogicznej nad m.in. sposobem rozwijania zainteresowań uczniów, motywowania ich do pracy oraz poprawy wyników egzaminów zewnętrznych. Wyniki te poprawiły się pod koniec trwania projektu o ok. 25%. Oznacza to, że część uczestników, nisko zmotywowanych w zakresie nauk ścisłych, dzięki prowadzonym zajęciom dodatkowym z fizyki, zrozumiała i polubiła ten przedmiot. Te suche dane statystyczne zostały potwierdzone przez samych uczniów i ich rodziców w trakcie wywiadów, obserwacji zajęć i ankiet.