Zabytkowy tramwaj typu N5, który latem stał na elbląskim Starym Mieście i cieszył się dużym zainteresowaniem turystów i mieszkańców Elbląga dziś (23 listopada) wyjątkowo wyruszył na trasę. A to wszystko z okazji przypadającej w tym roku 119. rocznicy uruchomienia komunikacji tramwajowej w Elblągu, a także Dnia Tramwajarza przypadającego 25 listopada.
Kiedy uruchomiono pierwszy tramwaj elektryczny w Elblągu? Jak zmieniał się układ linii i jakie tramwaje przewoziły elbląskich pasażerów? Na te i na wiele innych pytań odpowiedź można było znaleźć dziś, podczas kursu zabytkową „enką”, która wyjechała na elbląską, historyczną linię. Bogatą historię elbląskich tramwajów przybliżał mieszkańcom naszego miasta Tomasz Gliniecki, który jest także autorem monografii poświęconej tramwajom w Elblągu, a która ukaże się prawdopodobnie jeszcze w tym roku.
Tramwaj elektryczny w Elblągu, w całej jego historii, jest elementem, który historię naszego miasta w dużej mierze spaja. Tramwaje w Elblągu swoją historię rozpoczynają wraz z rokiem 1895 ale już 10 lat wcześniej elblążanie zaczęli myśleć o tym, by tramwaj pojawił się w naszym mieście - Pierwsze przymiarki chyba na szczęście nie zostały wprowadzone, gdyż myślano o tym, by był to tramwaj tzw. napędzany owsem, czyli ówczesny tramwaj konny - opowiadał Tomasz Gliniecki. - Jednak roztropność ówczesnych władz Elbląga spowodowała, że na linię udało się od razu wprowadzić tramwaj elektryczny. Warto jednak wspomnieć, że na terenie Prus nie był to tramwaj pierwszy: kilka miesięcy wcześniej, w ówczesnym Królewcu, w maju 1895 roku wprowadzono już tramwaj elektryczny.
Ówczesny wygląd linii i infrastruktury tramwajowej zawdzięczamy inżynierowi niemieckiemu, który już w 1892 roku uzyskał pierwszą koncesję na budowę tych linii - Do zamierzeń powrócono dwa lata później, kiedy znalazła się firma chętna wykonać całą infrastrukturę - tłumaczy Tomasz Gliniecki. - Niemiecki inżynier chciał wprowadzić tramwaje elektryczne według systemu, który znamy dzisiaj: z linią energetyczną napowietrzną, do której potrzebne są specjalne odbieraki prądu kierujące go do silników. Inną możliwością, która rozwijała się w USA, była także ta z poprowadzeniem tzw. trzeciej szyny napędowej, w której znajdował się prąd. Linie tramwajowe w Elblągu mają także nietypowy jak dla dzisiejszych sieci rozstaw szyn – 1000 mm - identyczny rozstaw szyn posiadają tramwaje w Bydgoszczy, Łodzi, Toruniu i Grudziądzu.
Niezwykle ciekawie przedstawia się historia linii na odcinku ul. Grunwaldzkiej, gdzie niegdyś tramwaj dojeżdżała pod sam budynek dworca głównego. Także w tym samym czasie, gdy w Elblągu po szynach zaczęły mknąć tramwaje, w mieście bardzo silnie rozwinięty był również transport wodny: świetnie funkcjonowały statki parowe, które pływały do Krynicy Morskiej, dzisiejszego Bałtijska czy Kaliningradu - Pierwsza linia tramwajowa łączyła więc dwa ważne punkty komunikacyjne: dworzec kolejowy w mieście i przystań parowców, z której można było wypłynąć w szlaki żeglugowe do innych miejscowości. Warto wspomnieć, że z Elbląga szlakiem żeglugowym można było dopłynąć także do Hamburga, bo dzisiejsza Cieśnina Pilawska, która dziś jest dla naszej żeglugi zamknięta, gdyż leży na wodach wewnętrznych Federacji Rosyjskiej, wtedy była otwarta - dodaje Tomasz Gliniecki.
Ciekawostką jest to, że tramwaje w Elblągu powstały nie tylko po to, żeby wozić ludzi: swego czasu plany rozbudowy linii tramwajowych sięgały do podelbląskich cegielni: Suchacza, Kadyn i Pęklewa, po to, by móc transportować wagonami tramwajowymi artykuły przemysłowe jak cegły, dachówki czy elementy ceramiczne.
I mimo, że pewnych rzeczy jednak zachować się nie udało; tak było z liną nr 3, prowadzącą przez ul. Traugutta, Górnośląską do Agrykola i z kawałkiem trakcji na Starym Mieście, gdzie do 1968 roku tramwaj przejeżdżał pod Bramą Targową, to teraźniejszość nadal będzie spajać przeszłość i przyszłość elbląskich tramwajów. Ta ostatnia jest nadal otwarta: na swoją kolej zapisania dalszych kart w historii elbląskich tramwajów czeka odcinek od ul. Grota-Roweckiego do ul. 12 Lutego, który w końcu w całości zespoli ze sobą wszystkie rubieże naszego miasta.
To ma być "zabytkowy" tramwaj !?? Przecież to pudło z lat 60-ych ! A gdzie się podziały tramwaje, te przedwojenne, zbudowane jeszcze przed wojną ? To były znane "dryndy "Dyliżanse", które kursowały jak "3" z Placu Słowiańskiego, do pętli na Agrikoli ! Ta linia zniknęła na początku lat 60-ch...Wtedy zrobiło się smutno....Kto pamięta, mieszkał w okolicach Traugutta , Górnośląswkiej, Sienkiewicza, ten wie o czym mówię.....
Aja się ciągle pytam,kiedy zostanie przedłużona linia tramwajowa nr 2 od pętli przy Marymonckiej do Bażantarni ???