Choroby psychiczne - cz. I

Oddział Psychiatrii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu, to tutaj trafiają osoby chore na - schizofrenie, choroby afektywne (depresje, zespoły maniakalne), zespoły paranoiczne,  choroby psychiczne z współistniejącymi chorobami somatycznymi np. cukrzyca, choroby serca, nadciśnienie,  otępienie umysłowe o różnej etiologii,  alkoholizm i psychozy alkoholowe, nerwice, narkomanie. To miejsce jest zamknięte dla obcych. Na oddział nie można sobie tak po prostu wejść. Jak mówi ordynator: dr n. med. Andrzej LECH-SOBCZAK w naszym województwie wskaźnik osób chorujących na różnego rodzaju choroby psychiczne jest bardzo duży. Dla niektórych leczenie się na oddziale psychiatrycznym to wstyd i hańba, dla drugich ratunek przed różnymi okolicznościami życia. Osoby chore często nie wiedza, że jest z nimi coś nie tak. W tym momencie potrzebna jest pomoc rodziny, która nie zawsze chce lub wierzy, że ich członek rodziny jest chory psychicznie. W naszym raporcie postaramy się przybliżyć informacje na temat chorób psychicznych, w szczególności charakterystykę schizofrenii.

Schizofrenia to choroba duszy, jest to najbardziej intrygującą chorobą, ale która wzbudza również lęk. Na schizofrenie zapada co setny człowiek. Jest to bardzo zagadkowa choroba. Nie istnieją testy psychiczne czy psychologiczne, dzięki, którym można by ja wykryć.

Schizofrenia jest chorobą ludzi młodych. Najczęściej występuje między 15, a 30 rokiem życia. Fakt, że w tym okresie są największe szanse rozbicia osobowości nie jest bez znaczenia. Zdarzają się przypadki schizofrenii dziecięcej oraz późnej, w dzieciństwie jednak spotyka się zwykle tylko poszczególne fragmenty schizofrenii jak autyzm, dziwaczność zachowania lub mowy, ataki lęku z omamami itd. Fragmenty te nie tworzą jednak pełnego obrazu schizofrenii. Schizofrenia która pojawia się po raz pierwszy w okresie pełnej dojrzałości lub starości, okazuje się nierzadko nawrotem; przebyty w młodości epizod chorobowy mógł minąć niepostrzeżenie. Może też wiązać się z okresem przejściowym, zwłaszcza u kobiet, czy też z organicznymi uszkodzeniami mózgu. 

Istnieje zależność pomiędzy ryzykiem zachorowania na schizofrenię, a stopniem pokrewieństwa z osobą chorą. Badania rodzin, bliźniąt i adopcyjne dostarczają dowodów na rolę czynników genetycznych w etiologii schizofrenii. Można sądzić, że dziedziczona jest predyspozycja do schizofrenii, która daje efekt w postaci choroby dopiero w połączeniu ze środowiskowymi czynnikami ryzyka. Dokładny model dziedziczenia schizofrenii pozostaje nieznany. Podobnie jak w przypadku innych chorób złożonych sugerowany jest raczej udział wielu genów, o relatywnie niewielkim wpływie, których efekt kumuluje się. Na znaczenie interakcji czynników genetycznych i środowiskowych wspólnie zwiększających podatność na zachorowanie wydają się wskazywać m.in. wyniki badań adopcyjnych.

Badania wskazują że odsetek zachorowalności na schizofrenię wśród ludów pierwotnych jest znacznie niższy niż w społeczeństwach cywilizowanych. Obraz psychoz jest nieco odmienny, przeważają formy ostre - zbliżone do katatonii. Przy wejściu pierwotnych ludów w krąg cywilizacji zachodniej, liczba przypadków wzrasta, a obraz chorobowy upodabnia się do spotykanego w naszej kulturze. Czynniki ekonomiczne nie mają znaczenia przy częstotliwości zachorowań.

Schizofrenia może zacząć się nagle, dramatycznie, nie pozostawiając wątpliwości, że mamy do czynienia z chorobą umysłową, lub skrycie gdy miesiącami, lub nawet latami najbliższe otoczenie nie orientuje się w rozwijającym się procesie chorobowym. Dopiero nagłe zaostrzenie czy postępująca degradacja sygnalizuje psychozę.

Początek choroby nagły
W tym przypadku uderza nagła zmiana w sposobie zachowywania się. Może być to atak szału - silne podniecenie z dominującym uczuciem lęku, ostry stan zmącenia, osłupienie, dziwaczność, rozkojarzenie, omamy, ucieczka, próby samobójstwa czy samookaleczania najczęściej zadawane ostrymi narzędziami tj. żyletki etc.

Początek choroby powolny
W tym przypadku fasada jest zachowana, chory pozornie się nie zmienił, zachowuje formy towarzyskie, pracuje. Zmianę raczej się wyczuwa niż zauważa. Chory czuje jak by był z innego świata. Zmiany mogą być bardzo nieznaczne jak częstsze wybuchy śmiechu, szukanie samotności, zaniedbywania podstawowych czynności jak higiena, nadmierna pobożność, porzucenie dawnych zainteresowań itd. Zmiana bywa czasem tak dyskretna, iż epizod schizofreniczny mija niedostrzeżony i dopiero nawrót choroby w zaostrzonej formie po kilku miesiącach czy nawet latach przypomina otoczeniu, że chory kiedyś zachowywał się dziwnie.

Początek choroby nerwicowy
Istnieją "pseudonerwicowe" formy schizofrenii, w których na pierwszy plan wysuwają się objawy hipochondryczne, neurasteniczne, anankastyczne czy histeryczne. W takim wypadku ciężko odróżnić schizofrenię od nerwicy. Jedynym objawem różniącym te choroby moze być poczucie inności i obcości.

Paragnomen
Zdarza się, że wybuch choroby jest na kilka tygodni lub miesięcy poprzedzony krótkim epizodem niezwykłego zachowania się, niezgodnego z charakterem i dotychczasową linią życiową chorego. Może być to czyn niespodziewany, pozbawiony motywu.

Kryteria jakościowe diagnozowania schizofrenii dotyczą objawów:

pozytywnych (wskazujących na obecność):
halucynacji
urojeń
dziwacznych zachowań
trudności w komunikacji
negatywnych (świadczących o braku):
ubóstwa mowy
anhedonii
apatii
nieuwagi
otępienia
zahamowania ekspresji twarzy
trudności prowadzenia aktywności społecznej (rodzinnej, małżeńskiej, zawodowej, czynności samoobsługowych)

Rodzaje schizofrenii wg DSM IV:
schizofrenia I typu
rezydualna
schizofrenia II typu
paranoidalna
zdezorganizowana, daw. hebefreniczna
katatoniczna
schizofrenia niezróżnicowana.

Już jutro: - Wywiad z: dr n. med. Andrzejem LECH-SOBCZAKIEM.