Sezon grzewczy rozpoczęty. Uważajmy na tlenek węgla

Rozpoczął się sezon grzewczy, a wraz z nim w domach ogrzewanych węglem i gazem wzrasta niebezpieczeństwo zatrucia tlenkiem węgla. Podpowiadamy jak ustrzec się przed zaczadzeniem i jak pomagać w sytuacjach, w których dochodzi do zatrucia.

Tlenek węgla zwany czadem jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, skrajnie łatwo palnym i toksycznym. Jest nieco lżejszy od powietrza i tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem.

W życiu codziennym z tlenkiem węgla (czadem) możemy się spotkać podczas eksploatacji urządzeń gazowych, w których odbywa się proces spalania gazu przy małej ilości powietrza a także gdy następuje niezupełne spalenie gazu. Powstać wówczas może trujący tlenek węgla (czad). Na skutek niewłaściwego odprowadzania spalin i dymu z urządzeń grzewczych czad może być szczególnie niebezpieczny dla zdrowia a nawet życia ludzi.

Zaniedbania w zakresie czyszczenia i przeglądów okresowych stanu technicznego przewodów kominowych (spalinowych, dymowych i wentylacyjnych) mogą być - a jak wykazuje praktyka codzienna - są przyczyną śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla na przykład podczas snu lub kąpieli w pomieszczeniach gdzie zamontowane są urządzenia gazowe do ogrzewania wody lub powietrza.

Jak ustrzec się zatrucia tlenkiem węgla ?

Aby uniknąć zatrucia tlenkiem węgla:

- nie zasłaniaj kratek wentylacyjnych i otworów nawiewowych,
- dla własnego bezpieczeństwa zamontuj czujnik wykrywający tlenek węgla w pomieszczeniu, w których masz urządzenia grzewcze (nie dotyczy urządzeń grzewczych elektrycznych). Koszt zakupu i zamontowania czujnika tlenku węgla (ok. kilkadziesiąt złotych, montaż można przeprowadzić samodzielnie korzystając jedynie z instrukcji urządzenia) jest niewspółmiernie niski do korzyści, jakie daje zastosowanie tego typu urządzeń (łącznie z uratowaniem najwyższej wartości, jaką jest nasze życie i życie naszych bliskich). Przy zakupie powinno się zwrócić uwagę, czy detektor posiada normę europejską EN50291 (obowiązującą również w Polsce),
- nie dokonuj podłączenia urządzeń grzewczych do przewodów kominowych bez wymaganej opinii kominiarskiej,
- kontroluj stan techniczny urządzeń grzewczych,
- dokonuj okresowych czyszczeń przewodów kominowych, a także usuwaj sadze z pieców węglowych zgromadzoną w osadniku.

Jak pomóc przy zatruciu tlenkiem węgla?

 W przypadku zatrucia tlenkiem węgla należy:

- jeżeli poczujesz się źle (nudności, zawroty głowy), przebywając w pomieszczeniach, w których są zamontowane piece węglowe lub piecyki gazowe, natychmiast opuść to pomieszczenie i dokonaj jego wietrzenia!
- wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, jeśli nie stanowi to zagrożenia dla zdrowia osoby ratującej; w przypadku istnienia takiego zagrożenia pozostawić przeprowadzenie akcji służbom ratowniczym,
- wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe, straż pożarną),
- jeżeli osoba poszkodowana nie oddycha, ma zatrzymaną akcję serca, należy natychmiast zastosować sztuczne oddychanie, np. metodą usta - usta oraz masaż serca,
- nie wolno wpadać w panikę, kiedy znajdziemy dziecko lub dorosłego z objawami zaburzenia świadomości w kuchni, łazience lub garażu; należy jak najszybciej przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.
    
Apelujemy także o zwrócenie uwagi i zapamiętanie podstawowych zasad bezpieczeństwa pożarowego podczas dogrzewania pomieszczeń. Oto kilka zasad ogólnych:

Eksploatacja urządzeń elektrycznych:

- nie należy stosować naprawianych "watowanych" bezpieczników topikowych oraz bezpieczników o większej mocy niż wskazane,
- należy używać tylko tyle odbiorników prądu elektrycznego na ile obliczono moc instalacji elektrycznej, ze względu na to, że nadmierne obciążenie instalacji powoduje przegrzewanie się kabli i przewodów oraz wypalanie styków w gniazdkach i puszkach rozgałęźnych,
- nie wolno wykonywać prowizorycznych podłączeń elektrycznych i przerabiać stałych instalacji oraz przedłużaczy elektrycznych,
- nie należy ustawiać elektrycznych urządzeń grzewczych bezpośrednio na podłożu palnym oraz w pobliżu materiałów łatwo zapalnych (mebli,firanek,itp) - zachowaj odległość minimum 0,5m;
- należy tak ustawiać elektryczne urządzenia grzewcze, aby przedmioty palne nie mogły się z nimi zetknąć;
- należy chronić palne podłożę przed zapaleniem (np.: stosować niepalne podkładki pod gorącymi urządzeniami) podczas włączania lub wyłączania z sieci elektrycznych urządzeń grzewczych należy upewnić się czy została włożona lub wyjęta właściwa wtyczka.

Eksploatacja instalacji i urządzeń gazowych.

Zagrożenia mogące powstać przy użytkowaniu gazu wynikają przede wszystkim z braku należytej dbałości o instalację i urządzenia gazowe. W celu uniknięcia pożaru czy wybuchu gazu lub ograniczenia ich skutków należy się kierować niżej wymienionymi zasadami:

- Użytkownicy zobowiązani są do utrzymywania instalacji gazowej w dobrym stanie technicznym (nie dopuszczać do uszkodzeń mechanicznych i korozji)
- Gazomierz znajdujący się poza lokalem odbiorcy powinien być przez niego zabezpieczony przed osobami niepowołanymi
- Wszystkie odbiorniki gazu powinny być utrzymane w czystości i dobrym stanie technicznym (pojawienie się sadzy lub żółty płomień na palniku to oznaki wadliwego spalania gazu)
- Odbiorniki gazu powinno się eksploatować zgodnie z instrukcją producenta (np. nie wolno używać kuchenek gazowych do ogrzewania pomieszczeń)
- Włączone odbiorniki gazu powinny być na bieżąco kontrolowane, chyba, że ich konstrukcja jest przystosowana do pracy bez dozoru
- Właściciel budynku mieszkalnego lub zarządzający budynkiem wielorodzinnym co najmniej raz w roku powinien wykonać przegląd techniczny i badanie szczelności instalacji gazowej oraz sprawdzić drożność przewodów kominowych. Czynności te mogą wykonać osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.
- Zabronione jest dokonywanie samowolnie we własnym zakresie przeróbek , napraw instalacji i urządzeń gazowych oraz podłączeń dodatkowych odbiorników gazu bez uzgodnienia z rozdzielnią gazu
- Użytkownikom urządzeń gazowych nie wolno pobierać gazu z pominięciem gazomierza, przerabiać, naprawiać, malować gazomierzy oraz zatykać otworów wentylacyjnych i nawiewnych w pomieszczeniach, w których zamontowane są odbiorniki gazu

Ogólne zasady bezpieczeństwa instalacji ogrzewczych:

- nie należy eksploatować uszkodzonych instalacji i urządzeń grzewczych zarówno elektrycznych i gazowych, jak również na paliwo stałe,
- należy zlecać okresowe czyszczenie kanałów kominowych i wentylacyjnych - zaniedbania tych czynności często są przyczyną śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla, szczególnie podczas kąpieli w łazienkach wyposażonych w gazowe ogrzewacze wody,
- piec z kamienia, cegły, kafli i podobnych materiałów niepalnych oraz przewody spalinowe i dymowe powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nieosłoniętych części konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,3 m, a od osłoniętych okładziną z tynku o grubości 25 mm na siatce albo równorzędną okładziną - co najmniej 0,15 m.
- palenisko powinno być umieszczone na podłożu niepalnym o grubości co najmniej 0,15 m, a przy piecach metalowych bez nóżek - 0,3 m. Podłoga łatwo zapalna przed drzwiczkami palenisk powinna być zabezpieczona pasem materiału niepalnego o szerokości co najmniej 0,3 m, sięgającym poza krawędzie drzwiczek co najmniej po 0,3 m.
- przewody spalinowe i dymowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych,
-  należy używać tylko tych urządzeń ogrzewczych elektrycznych i gazowych, które posiadają krajowe atesty i dopuszczenia,
- w przypadku używania urządzeń sprowadzonych z zagranicy, należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji producenta.

Usuwanie zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych  

 Zgodnie z § 34 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów w obiektach w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użytkowania:
1) od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych — co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej;
2) od palenisk opalanych paliwem stałym niewymienionych w pkt 1 — co najmniej raz na 3 miesiące;
3) od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym niewymienionych w pkt 1 — co najmniej raz na 6 miesięcy.

W obiektach lub ich częściach, o których wyżej mowa usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.

Usuwanie zanieczyszczeń wykonują osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie. Przepisu tego nie stosuje się przy usuwaniu zanieczyszczeń
z przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego.

Z kolei art. 62 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zmianami) zobowiązuje właścicieli i zarządców obiektów budowlanych do okresowej kontroli, co najmniej raz w roku stanu technicznego instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Departament Bezpieczeństwa, Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Informacji Niejawnych, UM Elbląg