Podstrony / Elbląskie samochody F. Komnick'a

Po działającym w drugiej połowie XIX wieku twórcy potęgi elbląskiego przemysłu Gottlobie Ferdynandzie Schichau (1814-1896), drugim w historii dawnego Elbląga „mocarzem” przemysłowym w pierwszej połowie XX wieku był inż. Franz Komnick, urodzony 27.11.1857 roku w Trapiszewie koło Malborka. Syn miejscowego kowala Ferdynanda Wilhelma Komnicka, właściciela gospodarstwa rolnego i karczmy. Absolwent szkół technicznych w Berlinie,Dusseldorfie i Hannowerze. Po powrocie w rodzinne strony zakłada w 1883 roku kuźnię w Lubiszewie koło Nowego Stawu, w której po wielkiej powodzi jaka nawiedziła Żuławy wiosną 1888 roku produkuje wydajne pompy do odwadniania zalanych terenów, następnie właściciel warsztatu mechanicznego w Lwówku Wielkopolskim oraz zarządca fabryki maszyn rolniczych w Świętej Siekierce, obecne Mamonowo w Obwodzie Kaliningradzkim w Rosji.

Do Elbląga przybył w 1898 roku i po wykupieniu upadającej fabryki Heinricha Hotopa, znajdującej się obok ówczesnej fabryki lokomotyw i wagonów Schichaua, między obecnymi ulicami Fabryczna - Hetmańska - 3-go Maja - pl. Grunwaldzki, wytwarza m.in. maszyny i narzędzia rolnicze, a także prasy do wyrobu cegieł i dachówek, które znalazły nabywców nawet w USA. Wyroby z jego firmy, obok wyrobów koncernu Schichaua, prezentowane były na licznych wystawach, w tym na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku oraz na Targach Poznańskich w 1927 roku. Po II wojnie światowej w ocalałej i zmodernizowanej jednej z fabrycznych hal dawnej fabryki Komnicka, 12.04.1958 roku rozpoczęło swoją działalność kino „Zamech”, które istniało do końca lat 80-tych, kiedy to po wcześniejszym pożarze budynku zostało ostatecznie rozebrane w 1989 roku.

Również do dzisiaj na elbląskich ulicach można spotkać nieliczne już żeliwne pokrywy włazów kanalizacyjnych produkowanych w zakładach Komnicka. W 1906 roku, po wykupieniu następnego upadłego przedsiębiorstwa przerobu lnu oraz przylegającego doń 10-cio hektarowego terenu, rozwija swoją działalność i zakłada w Elblągu pierwszą na terenie Prus Wschodnich fabrykę samochodów - Automobil Fabrik F. Komnick - (obecne Elbląskie Zakłady Naprawy Samochodów przy ul. Dojazdowej), gdzie produkuje auta osobowe, ciężarówki, samochody-polewaczki o pojemności 3 tysięcy litrów, ambulanse policyjne i pocztowe, sanitarki oraz samobieżne pługi śnieżne, dając im nazwę Komnik. W 1911 roku uruchomił w Rosji filię swoich zakładów, składającą się fabryki maszyn, odlewni żelaza oraz kuźni.

Produkował również samochody sportowe, na których z powodzeniem startował w różnych rajdach jego syn Otto Komnick, nazywany w ówczesnym środowisku rajdowym „Czerwonym Diabłem”, od jego ryzykownej i brawurowej jazdy i od koloru samochodu jakim jeździł. Wygrywał rajd w Rosji w 1911 roku oraz w 1925 roku w Związku Radzieckim, jadąc jedną z kilku 3,5 tonowych ciężarówek marki Komnik w rajdzie długości ok.2 tysiące kilometrów na trasie Leningrad - Moskwa - Kursk - Tuła - Moskwa z metą przy Mauzoleum Lenina na Placu Czerwonym.

Po zakończeniu rajdu, w którym startowały również samochody m.in. Opla, Forda i Renaulta, dwa zwycięskie samochody Komnicka zostały sprezentowane władzom miejskim Moskwy, przysparzając chwały i sławy firmiei miastu Elbląg w Europie.

Jego samochody znajdowały zbyt m.in. w Związku Radzieckim, Czechosłowacji, Hiszpanii i Polsce, a samobieżne pługi śnieżne nawet w Argentynie. Jeszcze na początku lat 40-tych XX wieku w witrynie salonu firmowego, który znajdował się przy obecnej ul. 3 Maja, stały dwie lśniące limuzyny marki Komnik Po I wojnie światowej został Radcą Przemysłowym obejmując funkcję prezydenta elbląskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, powstałej na początku 1912 roku.

W okresie najlepszej prosperity w jego zakładach pracowało około 3500 pracowników i urzędników. W wyniku ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego pod koniec lat 20-tych XX wieku jego firma zbankrutowała i upadła, mimo zdecydowanego sprzeciwu władz miasta Elbląga, próbującą wesprzeć finansowo zakłady, w wyniku czego 2.04.1930 roku została przejęta przez zakłady Bussing-NAG z Brunszwiku, które utrzymały częściowo dawny profil produkcyjny zakładów, produkując ciągniki rolnicze, pługi i montując autobusy. Również jeżdżące po Olsztynie od 1939 roku trolejbusy produkowane były w Elblągu.

W 1922 roku z okazji 65-tej rocznicy urodzin, inż. Franz Komnick otrzymał tytuł doktora honoris causa ówczesnej Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku, obecna Politechnika Gdańska.

W 1927 roku z okazji 70-tych urodzin „Małego Franza”, bo tak był często nazywany w mieście, Rada Miasta Elbląga nadała mu zaszczytny tytuł Honorowego Obywatela Miasta Elbląga, a obecna ul. Fabryczna nazwana została Komnickstrasse, która to nazwa obowiązywała do 1945 roku.

Dnia 8 stycznia 1931 roku wraz z synami założył kolejny zakład - F. Komnick und Sohne - G.m.b.H przy obecnej ul. Lotniczej, gdzie przed i po wojnie mieściły się Zakłady Lotniskowe a obecnie Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna. W zakładach tych początkowo produkowane były maszyny rolnicze i samochody, a po 1933 roku, w czasie forsowania przez A. Hitlera polityki zbrojeniowej III Rzeszy, po podjęciu współpracy z zakładami Kruppaw Essen wytwarzano części do czołgów i samochodów pancernych oraz boczne wózki do motocykli wojskowych.

Po śmierci F. Komnicka kierownictwo nad zakładami przejął jego drugi syn Hans Komnick. Dr inż. Franz Komnick zmarł 1.12.1938 roku w swojej willi, zbudowanej w 1908 roku, przy obecnej ul. Rybnej (dzisiaj już nie istniejącej) i został pochowany 4 grudnia1938 roku na istniejącym do dzisiaj, dawnym cmentarzu parafii Trzech Króli przy obecnej ul. Sadowej, gdzie pochowano również jego dwoje wcześnie zmarłych dzieci, na którym do dzisiaj znajduje się płyta nagrobna z jego nazwiskiem. Kondukt pogrzebowy który wyruszył spod jego domu i przeszedł przez całe miasto liczył około 8 tysięcy osób, co świadczyło o szacunku i poważaniu jakim darzyli go ówcześni mieszkańcy, miejscowi przemysłowcy, kupcy i notable oraz o jego roli i wkładzie jaki wniósł w rozwój gospodarczy miasta Elbląga w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku.