Podstrony / Historia w datach do roku 1945

ok. 890 - relacja żeglarza Wulfstana zawierająca nazwę rzeki Ilfing - od staroszwedzkiego ilf - krótka, ing - rzeka.

1237 - Krzyżacy budują drewniany zamek w Elblągu.

13 styczeń 1238 - dokument o uposażeniu klasztoru Dominikanów i przybycie zakonników do Elbląga.

1240 - uruchomienie mennicy w Elblągu, trzeciej w państwie krzyżackim (Chełmno, Toruń).

15 luty 1242 - pierwszy raz pojawia się pieczęć miejska Elbląga z wizerunkiem kogi.

10 kwiecień 1246 - nadanie praw miejskich Elblągowi na prawie lubeckim.

18 styczeń 1255 - król czeski Przemysław II Ottokar, wracając z Sambii, przebywa w Elblągu.

1273 - bitwa nad Kumielą, w czasie drugiego powstania pruskiego stoczona przez Krzyżaków w obronie młyna. Część obrońców zamknęła się w zabudowaniach, które Prusowie spalili wraz z nimi.

1284 - przywilej lokacyjny dla Braniewa.

1296 - hipotetyczna data lokacji Tolkmicka.

1297 - lokacja Pasłęka na prawie chełmińskim.

12 sierpień 1308 - pierwsza wzmianka o Ornecie.

8 lipca 1310 - lokacja Fromborka na prawie lubeckim.

1319 - zakończenie budowy Bramy Targowej w Elblągu.

17 wrzenia 1326 - odnowiony przywilej lokacyjny dla Pieniężna.

1327 - hipotetyczna data lokacji Młynar.

1327 - lokacja Morąga na prawie chełmińskim.

1335 - prawa miejskie dla Górowa Iławeckiego.

1337 - lokacja Nowego Miasta Elbląga jako osobnej jednostki miejskiej.

15 lipca 1410 - bitwa pod Grunwaldem - elblążanie byli po stronie wojsk krzyżackich.

21 luty 1440 - na zjeździe w Elblągu powstał Związek Pruski.

12 luty 1454 - zburzenie zamku krzyżackiego w Elblągu.

6 marzec 1454 - akt o wieczystym przyłączeniu Prus do Polski.

8 czerwiec 1454 - król Kazimierz Jagiellończyk w Elblągu.

15 wrzesień 1463 - zwycięstwo floty elbląsko-gdańskiej, pod dowództwem kaprala, Jakuba Vossa, nad flotą krzyżacką w bitwie na Zalewie Wiślanym.

19 październik 1466 - pokój toruński.

1495 - budowa Kanału Jagiellońskiego łączącego rzekę Elbląg z Nogatem.

7 luty 1495 - król Jan Olbracht w Elblągu.

1503 - Elblągowi powierzono funkcję strażnika pieczęci Prus Królewskich - sprawował ją do roku 1772.

18 styczeń 1504 - Mikołaj Kopernik w Elblągu.

10 kwiecień 1525 - ostatni mistrz krzyżacki, Albrecht Hohenzollern, jako pierwszy świecki książę Prus, składa hołd lenny Zygmuntowi Staremu.

29 maj 1535 - powstanie Gimnazjum Elbląskiego, pierwszej w kraju szkoły średniej.

1552 - król Zygmunt August w Elblągu.

1557 - Wolfgang Dietmar uruchamia w Elblągu pierwszą drukarnię.

8 styczeń 1565 - Jezuici w Braniewie. Powstanie Collegium Hosianum.

24 marzec 1568 - powołanie przez Zygmunta Augusta Komisji Morskiej.

1571 - budowa galeonu "Smok" na zamówienie króla Zygmunta Augusta. Budowa statku nie została ukończona z powodu śmierci króla. Był to pierwszy polski okręt wojenny.

10 wrzesień 1576 - król Stefan Batory w Elblągu.

7 marzec 1577 - zakaz handlu z Gdańskiem wydany przez Stefana Batorego.

10 wrzesień 1577 - odparcie napadu gdańszczan.

1584 - powstanie elbląskiej filii spółki angielskiej Estland Company do handlu ze wschodem.

1592 - powstanie Biblioteki Elbląskiej.

sierpień 1601 - pierwsze przedstawienie sztuk Szekspira w Polsce. Angielska trupa Johna Greena zaproszona przez rajcę miejskiego Andrzeja Bartowicza odegrała w "Domu Pod Siedmioma Szczytami" fragmenty dzieł tego twórcy.

8-12 czerwiec 1623 - król Zygmunt III Waza w Elblągu.

1626-1635 - okupacja szwedzka.

12 wrzesień 1635 - rozejm w Sztumskiej Wsi.

11 luty 1636 - król Władysław IV w Elblągu.

1651 - król Jan Kazimierz w Elblągu.

1655-1660 - okupacja szwedzka.

3 maj 1660 - pokój oliwski.

1700 - pierwszy majątek mieszczański na terenie elbląskiej Bażantarni przejęty ostatecznie przez Sebastiana Stolza - właściciela majątku Stolzenhof - obecnie Podgórze. Jako pierwszy w historii Bażantarni starał się wykorzystać jej walory widokowe i przyrodnicze. Urządził tereny spa- cerowe.

1703 - król August II Sas w Elblągu.

1704 - król Stanisław Leszczyński w Elblągu.

1737 - 500 -lecie miasta.

6 wrzesień 1738 - zwodowano zbudowany w Elblągu statek pełnomorski wykonany na zamówienie elbląskiego mieszczanina Henryka Doringa. Statek nazwano "Miasto Elbląg" (Stadt Elbing).

1765 - do Elbląga przybył poseł króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

13 wrzesień 1772 - polski garnizon opuszcza miasto. Wojska pruskie wkraczają do Elbląga.

6-7 czerwiec 1773 - wizyta, a właściwie wizytacja, króla Prus Fryderyka Wielkiego w Elblągu. Początek rozbiórki fortyfikacji miejskich. Dało to możliwość rozbudowy miasta i rozbudziło chęci do wędrówek. Powoli zaczęła rodzić się turystyka.

10 wrzesień 1773 - władze pruskie zniosły w Elblągu prawo lubeckie i ustrój samorządowy miasta.

26 kwietnia 1777 - piorun uderzył w wieżę kościoła św. Mikołaja. Powstały pożar strawił wieżę oraz ratusz Starego Miasta. Rajcy miejscy nie widzą możliwości odbudowy ratusza na dawnym miejscu.

1779-1782 - nowy ratusz powstaje przy Neue Markt (Nowy Rynek) potem nazwanym Friedrich-Wilhelm-Platz; obecnie Plac Słowiański.

1787 - pierwsza gazeta w Elblągu.

1790 - w miejscu zajazdu Stolza w Bażantarni powstaje dom strażnika leśnego, gdzie prowadzono również niewielką gospodę dla nielicznych gości.

1801 - August Abbeg, radca handlowy i dawny konsul królewski w Rosji, nabył ziemię należącą do strażnika leśnego.

1802 - August Abbeg rozpoczyna budowę dworu i zabudowań gospodarczych. Dla potrzeb tej inwestycji uzyskał pozwolenie na otworzenie cegielni (28 marzec). Był to początek kształtowania się parku dworskiego.

8-9 maj 1807 - Napoleon w Elblągu.

8 maja 1807 - uroczysty obiad w “Deutsches Haus” na cześć Napoleona. Sam Cesarz był jednak nieobecny.

4-5 czerwiec 1807 - zwycięska bitwa wojsk napoleońskich z wojskami rosyjskimi i pruskimi o most na Pasłęce w okolicach Spędów.

9 lipca 1807 - Napoleon podpisuje pokój w Tylży. lipiec

1811 - uruchomienie w Bażantarni zajazdu Gasthaus Vogelsang (obecnie Myśliwska).

30 styczeń 1814 - w Elblągu rodzi się Gottlieb Ferdinand Schichau.

1 lipiec 1818 - powstaje powiat Elbląg, pierwszym starostą zostaje nadprezydent Elbląga - Johann Christian Ludwig Bax.

lipiec 1818 - w Elblągu gości król Fryderyk Wilhelm III.

sierpień 1818 - pobyt następcy tronu w Elblągu, późniejszego Fryderyka Wilhelma IV.

wrzesień 1818 - w Elblągu, przejazdem, zatrzymuje się car rosyjski, Aleksander I.

1818 - powstaje pierwszy stały teatr. Scena znajduje się w “Deutsches Haus”. Widownia liczyła ok. 500 miejsc.

1820 - początek budowy w Bażantarni domu Bractwa Kurkowego.

maj 1821 - burmistrz Elbląga, von Schőn, zatwierdza statut Bractwa Kurkowego. Uroczystość odbywa się w nowo otwartym obiekcie.

1825 - pierwszy projekt budowy Kanału Elbląskiego.

17 luty 1828 - powstaje Towarzystwo Przemysłowe (Elbinger Gewerbe -Vereins), wielce zasłużone dla rozwoju miasta. Prowadzi m.in. Szkołę Przemysłową, której absolwentem był Ferdynand Schichau.

24 sierpień 1828 - pierwsi turyści z Elbląga w Krynicy Morskiej - Kahlbergu; przybyli parowcem Coppernikus.

18 listopad 1831 - do Elbląga przybywa grupa powstańców listopadowych.

21 styczeń 1832 - wojsko pruskie strzela do powstańców listopadowych w Fiszewie.

3 kwiecień 1837 - powstaje gimnazjum męskie “Heinrich von Plauen Schule”, jako wyższa szkoła miejska. Początkowo mieściła się przy ul. Wodnej 31, potem nabyto dla celów szkolnych budynki po Fabryce Tytoniu Jebensa przy ul. Wapiennej, a w 1912 zbudowano nowoczesny gmach użytkowany obecnie przez Urząd Miasta.

3 sierpień 1837- wybito medal z okazji 600-lecia miasta. Na placu Fryderyka-Wilhelma został posadzony dąb i umieszczony głaz z datą 1837 rok. Oba upamiętnienia zachowały się do dziś.

4 październik 1837 - 23-letni Schichau, po ukończeniu elbląskiej Szkoły Przemysłowej (Gewerbe - Schule) i berlińskiej Gewerbe - Akademie - otwiera warsztat mechaniczny (Maschinenbauanstalt) przy ulicy Wałowej 10 (ówczesna Staromiejska Wałowa - Altstädtische Wallstr.).

1840 - powołanie spółki do obsługi wodnej linii Królewiec - Elbląg.

11 lipiec 1843 - otwarcie kurortu Kahlberg - Łysica (Krynica Morska).

1846 - zakończenie budowy Teatru Miejskiego, przy obecnej ul. Rycerskiej.

1846 - początek budowy odcinka kolejowego Braniewo - Elbląg - Malbork.

1846 - powstaje Towarzystwo Miłośników Lasu Ptasi Śpiew. Celem Towarzystwa była popularyzacja Wysoczyzny Elbląskiej, Mierzei Wilanej i Kanału Elbląskiego w Europie. Liczyło ono ponad tysiąc członków. Miało stałych reprezentantów w wielu miastach Europy, którzy rozpowszechniali wydawane w Elblągu mapy, przewodniki, litografie i widokówki.

1848 - początek budowy Kanału Elbląskiego wg. projektu Jerzego Jakuba Steenke.

1849 - pierwszy statek parowy zbudowany całkowicie w Elblągu.

1852 - oddanie do użytku dworca kolejowego przy Alei Grunwaldzkiej.

19 październik 1852 - pierwszy pociąg przemierza trasę Malbork - Braniewo.

28 listopad 1859 - uruchomienie gazowni w Elblągu.

28 październik 1860 - pierwsze statki na Kanale Elbląskim.

1861 - pierwsza lokomotywa F. Schichaua - "Fulda".

1863 - podział powiatu na Powiat Ziemski i Powiat Grodzki.

1865 - utworzono Muzeum Miejskie. Siedziba: ul. Świętego Ducha 3 i 4.

1872 - powołanie Towarzystwa Akcyjnego Spółki Morskiej Kahlberg.

13 listopad 1873 - w Elblagu powstaje Towarzystwo Starożytności - od roku 1884 kieruje nim profesor Robert Dorr.

1874 - powstanie w Elblągu zakładów Loeser i Wolff produkujących cygara.

1 kwiecień 1875 - powstaje zawodowa straż pożarna w Elblągu.

1880 - powstanie browaru Angielskie źródła (Englisch Brunnen).

1882 - Rada Miasta Elbląga wykupuje od spadkobierców A. Abbega tereny obecnej Bażantarni.

22 kwiecień 1882 - zmarł Jerzy Jakub Steenke (ur. 30 czerwca 1801 roku w Królewcu) - projektant i budowniczy Kanału Elbląskiego.

1888 - wielka powódź na Żuławach. Woda sięgała dworca kolejowego w Gronowie Elbląskim. Koszty usuwania skutków powodzi przekonały władze Prus o konieczności wykonania Przekopu Wisły.

1890-1892 - budowa i uruchomienie miejskiej rzeźni (grudzień 1892).

styczeń 1892 - oficjalne uruchomienie filii stoczni Schichaua w Gdańsku (w dużej części Stocznia Gdańska im. Lenina).

1894 - w Elblągu oddano do użytku nowy ratusz, istniejący dokładnie w miejscu poprzedniego - przy Placu Słowiańskim.

31 marzec 1895 - otwarcie Przekopu Wisły.

1 maj 1895 - uruchomienie latarni morskiej w Krynicy Morskiej (Kahlberg'u).

22 listopad 1895 - uruchomienie pierwszych tramwajów elektrycznych w Elblągu. Całkowita długość linii wynosiła 3,88 km.

23 styczeń 1896 - umiera G. F. Schichau.

15 grudzień 1898 - właściciel Kadyn, Artur Birkner, przekazuje w testamencie majątek Cesarzowi Rzeszy Niemieckiej, Wilhelmowi II.

1899 - Zakłady Schichaua powołują filialną stocznię w Pillau (pol. Piława - po 1945 r. Bałtijsk).

2 czerwiec 1899 - Cesarz Wilhelm II po raz pierwszy odwiedza swoją nową posiadłość w Kadynach.

20 maj 1899 - otwarcie odcinka Kolei Nadzalewowej Elbląg - Frombork.

wiosna 1900 - budowa odcinka kolei, liczącego zaledwie 2500 m - łączącej "Kolej Nadzalewową" (HUB, Haffuferbahn) i państwową sieć dróg żelaznych (pochodzącą z lat 1852 - 1888).

21 kwietnia 1900 - uroczyste wodowanie pierwszego wielkiego liniowca ze Stoczni Schichau - "Cesarz Barbarossa" ("Kaiser Barbarossa").

18 listopad 1900 - nieopodal Bramy Targowej staje pomnik Ferdynanda Schichaua, ufundowany ze składek pracowników kombinatu przemysłowego Schichau - Werke. Zniszczony w marcu 1945 r. przez oddziały tzw. "trofiejszyków" (ros. trofiej - łup, zdobycz) i wywieziony w głąb Rosji dla pozyskania metali kolorowych.

25 marzec 1901 - powstaje "Towarzystwo Rozwoju Turystyki Pieszej w Elblągu i jego Okolicach". Prezesem zostaje wybrany Carl Pudor.

1902 - rozpoczęcie budowy i otwarcie szpitala miejskiego przy obecnej ul. Żeromskiego (Pott - Cowle Str.). Teren szpitala obejmuje 1 ha, budowla w kształcie litery H mieści 250 łóżek.

1903 - Budowa nowego mostu kolejowego na Wiśle pod Tczewem o znacznie zwiększonym udźwigu całkowitym. Tczewskie mosty łączyły Elbląg z zachodnią Europą.

1906 - początek budowy Automobil fabrik F. Komnick nad rzeką Elbląg - wiodącą tam ulicę nazwano Dojazdową.

1908 - Zakończenie budowy na "Placu Fryderyka Wilhelma" (dzisiaj Plac Słowiański) fontanny z wyobrażeniem założyciela miasta Elbląga, mistrza krajowego Hermana Balka. Fontannę ufundowali dwaj elblążanie: Fryderyk Sieber i Emil Lehmann.

30 września 1911 - uroczysta premiera w przebudowanym Teatrze Miejskim.

1912 - zakłady Schichaua dzierżawią na 99 lat (a więc do roku 2011) w Mühlgaben, obok Rygi, obszerną parcelę, gdzie powstaje filialna stocznia, produkująca torpedowce. Okręty te były przeznaczone dla marynarki rosyjskiej.

1912 - zakończenie budowy okazałej siedziby Sądu Okręgowego przy Zewnętrznej Grobli Młyńskiej 99 (dzisiaj Plac Konstytucji 1).

1912 - zakończenie budowy siedziby "Szkoły Henryka Plauena" – obecnie budynek Urzędu Miasta.

12 lipca 1913 - w Kadynach rozpoczęto budowę kościoła „cesarskiego” nazywanego „Świątynią Pokoju”. Kościół ukończono w roku 1917, a poświęcony został dopiero 1920 roku.

28 czerwiec 1914 - zamach w Sarajewie - I wojna światowa.

29 maj 1916 - cesarz Wilhelm II odbywa przejażdżkę elbląskim tramwajem.

8 lipca 1917 - pożar Mostu Wysokiego w Elblągu. Odbudowano go dopiero w roku 1926.

21 listopada 1918 - rząd nowopowstałej republiki niemieckiej uznaje istnienie Rzeczpospolitej Polskiej.

1 lipiec 1922 - miasto Elbląg przejmuje, prywatną do tej pory, komunikację tramwajową.

1926 - po raz pierwszy pojawia się herb powiatu ziemskiego Elbląg.

1926 - powstaje Wyższa Szkoła Nauczycielska (Akademia Pedagogiczna).

1927 - zmarł Carl Pudor (ur. w 1855 roku w Dzierzgoniu). Z zawodu urzędnik państwowy, z zamiłowania krajoznawca i historyk. W 1907 roku wydał „Przewodnik po Elblągu i okolicy”.

maj 1928 - budowa Elektrowni Elbląg.

19 grudnia 1933 - rozpoczęcie prac przy autostradzie Elbląg-Królewiec.

1934 - Melchior Wańkowicz w Elblągu. Polski pisarz przebywał tu w związku ze zbieraniem materiałów do książki "Na tropach Smętka".

1935 - pobyt Adolfa Hitlera w Elblągu i wręczenie mu insygniów Honorowego Obywatela Miasta.

1937 - pierwsza linia autobusowa uruchomiona na 700-lecie miasta.

1 września 1939 - II wojna światowa.

12 luty 1945 - zdobycie Elbląga przez Armię Czerwoną.