Szklane domy na Wyspie Spichrzów

Na ostatnich konferencjach prasowych w Elblągu, odnoszących się do funduszy unijnych na lata 2007 – 2013 pojawiło się hasło: Wyspa Spichrzów. Wyspa, w przeszłości nieodłącznie związana ze Starym Miastem, w czasie wojny całkowicie zrujnowana, dziś straszy turystów (elblążanie się przyzwyczaili) i nie dodaje uroku nadrzecznemu krajobrazowi.

Dawna Wyspa spichrzów i ogrodów
Pierwsze budowle pojawiły się na Wyspie Spichrzów prawdopodobnie na początku XIV wieku. Były to spichrze i place składowe drewna. W 1430 r. zanotowano już sieć ulic, 222 spichrze, 65 placów składowych i 19 ogrodów. Spichrze miały swoje imiona (Dąb, Lew, Róża, Szwed itp.). Wzdłuż brzegu rzeki Elbląg usytuowane zostały budynki cieślarni, rzeźni, stajnie miejskie i skład dziegciu.

Ze Starego Miasta prowadziła na Wyspę droga przez zwodzony Most Wysoki (zbudowany w 1382r., obecnie kładka piesza w przedłużeniu dzisiejszej ul. Mostowej). Droga ta biegła w kierunku zachodnim, na Wyspie nosiła miano Długiej Drogi i prowadziła dalej na Gdańsk. W kierunku północ - południe prowadziła Droga na Zawodzie, później nazwana ulicą Berlińską, łącząc się z drogą na Malbork. W 1589 roku zbudowany został drugi most zwodzony – Most Niski (obecnie kładka piesza prowadząca z ul. Garbary na ul. Orlą).

Po okresie regresu gospodarczego Wyspa odżyła ponownie w XVIII wieku. Zniszczone spichrze doczekały się renowacji, pogłębiono kanały. W 1790 r. powstał budynek Giełdy Elbląskiej. Był to czas świetnej koniunktury: do portu w Elblągu wpływało do 400 jednostek pełnomorskich rocznie. Później gospodarka morska w Elblągu przeżywała swoje wzloty i upadki, jednak do II wojny światowej Wyspa Spichrzów pozostała wyspą spichrzów, składów i ogrodów.

Wojna zamieniła całą Wyspę w ruinę, z której nie podniosła się do dziś.

Wyspa w wizji Miejskiej Rady
Uchwalony przez Radę Miejską w 1998 roku miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dzieli Wyspę na kilka stref. Strefa przybrzeżna (między rzeką a ul. Warszawską), przeznaczona jest dla reprezentacyjnych obiektów pełniących funkcję hotelowo-turystyczną oraz handlowo-gastronomiczno-usługową, z reprezentacyjnym bulwarem spacerowym nad rzeką. Z dawnej zabudowy ma być odtworzony budynek Giełdy Elbląskiej i dwa spichrze obok niej, wzdłuż ul. Giełdowej. W strefie między ulicami Warszawską a Szańcową plan zakłada zabudowę mieszkalno-usługową z zespołami parkingów wielopoziomowych na obecnym placu cyrkowym. Ostatnia strefa – przy dawnej fosie – ma być wg ustaleń planu zieloną trasą spacerową, z wykorzystaniem fosy dla rekreacji i sportów wodnych.

Wyspa na nowo odkrywana
Plan miejscowy do dnia dzisiejszego pozostaje na papierze. Podobno z braku inwestorów, których jednak chyba nikt specjalnie nie szukał – na oficjalnej internetowej stronie miejskiej nie uświadczy się żadnej oferty inwestycyjnej. Do dnia dzisiejszego widok Wyspy ze Starego Miasta straszy turystów. W miarę jak postępuje retrowersja Starówki jej brzydota coraz bardziej się uwidacznia.

Czasami jednak co się odwlecze może wyjść na korzyść.

Muzeum Archeologiczno-Historyczne przedstawiło koncepcję budowy minirepliki Truso na południowym krańcu Wyspy Spichrzów, która ma wielu zwolenników, włącznie z władzami miasta. W ramach tej koncepcji plac cyrkowy miałby być terenem imprez folklorystyczno-historycznych. W związku z planowaną przebudową ul. 12 Lutego zaistniała potrzeba rozebrania zabytkowego budynku przy tej ulicy – ustalono, że zostanie przeniesiony na Wyspę Spichrzów.

Niedawno powstał projekt przywrócenia obu mostom łączącym Stare Miasto z Wyspą ich dawnego charakteru (znów mają być zwodzone) i uporządkowania fosy miejskiej – w ramach programu rewitalizacji zasobów miejskich, finansowanego przez unijny Regionalny Program Operacyjny Warmia-Mazury.

Na razie to wciąż są tylko pomysły. Pojawiają się jednak pierwsze jaskółki – grupa inwestorów austriackich zainteresowała się niedawno strefą przybrzeżną Wyspy Spichrzów. Są nawet zainteresowani minirepliką Truso.

Miasto przygotowuje przetargi na trzy obszary: teren po niedawno rozebranej fabryce z dostępem do wody – na budowę hotelu, wypożyczalni sprzętu wodnego, przystani itp., teren między mostami na podobne funkcje wraz z odbudową Giełdy i spichrzów oraz teren od Mostu Niskiego do północnego krańca wyspy z przeznaczeniem na przystań żeglugową, hotele, ośrodki sportów wodnych.

Kto wie, może dożyję chwili, gdy siedząc przy piwie na Bulwarze Zygmunta Augusta z przyjemnością będę patrzeć na drugi brzeg rzeki.

Marzą mi się szklane ściany nowoczesnych hoteli, w których odbija się wieża katedry i kolorowe kamienice przy bulwarze (ich też jeszcze nie ma), a u ich stóp kawiarniane ogródki, schodzące do nabrzeża, przy którym cumują jachty z emblematami zamorskich sąsiadów...

Fot. AB / południowa część Wyspy Spichrzów