Czyste powietrze wokół nas i lokal bez papierosa

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Elblągu włączył się do Ogólnopolskiej Akcji Społecznej, organizowanej w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu. W ramach akcji odbywały są zajęcia edukacyjne w placówkach szkolno-wychowawczych. Ponadto inspektor prowadzi działania w ramach kampanii społecznej „Lokal bez Papierosa”. Mają one na celu ograniczenie palenia tytoniu w elbląskich lokalach gastronomicznych, pubach, kawiarniach i dyskotekach oraz  stworzenie warunków umożliwiających poszanowanie praw osób niepalących, w tym także dzieci.

Palenie tytoniu jest w chwili obecnej jednym z najistotniejszych globalnych problemów zdrowotnych. Dzięki wieloletnim badaniom i analizom statystycznym wiemy, że palenie tytoniu jest ważnym czynnikiem ryzyka zachorowania na wiele chorób zagrażających zdrowiu i życiu. Potwierdzone obecnie związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy paleniem tytoniu i chorobami, starano się przez wiele lat podważać, lekceważyć i dyskredytować.

Dzisiaj wiemy, że palenie w istotny sposób podnosi ryzyko wystąpienia różnorodnych, niepożądanych skutków zdrowotnych m.in.

1.Zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów u palaczy oraz u osób narażonych na dym tytoniowy – 20–30-krotnie prawdopodobieństwo nowotworu płuc, a także kilku lub kilkunastokrotnie co najmniej 9 innych nowotworów. Stwierdzono, że 95% nowotworów płuc wystąpiło u mężczyzn palących;

2.Zwiększa prawdopodobieństwo chorób układu krążenia (choroba nadciśnieniowa, choroba niedokrwienna serca, zawały) ;

3.Podnosi ryzyko wystąpienia objawów osteoporozy u kobiet (stwierdzono 5 – 10% mniejszą gęstość kości u kobiet palących);

4.Może wywierać negatywny wpływ na przebieg i wynik ciąży (większe ryzyko poronień, opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego płodu, porodu przedwczesnego, urodzeń martwych, niskiej wagi urodzeniowej, wad rozwojowych itp.);

5.Może powodować odległe skutki zdrowotne u dzieci matek palących (skłonność do zakażeń dróg oddechowych, upośledzenie funkcji płuc, nawracające choroby ucha środkowego, astma, zespół nagłego zgonu niemowląt).

Jak wynika z badań przeprowadzonych w Polsce w roku 2007, 29% populacji (ok. 9 milionów) Polaków paliło codziennie. Do codziennego palenia w tym czasie przyznawało się 34% mężczyzn i 23% kobiet. Przeciętnie dzienne spożycie papierosów wynosiło: u mężczyzn - 18, u kobiet – 13. Średni czas palenia w życiu 23 lata.

Problem skutków zdrowotnych palenia tytoniu nie stanowi jednak wyłącznej sprawy palaczy. Równie ryzykowne jest bowiem tzw. palenie bierne. Palacze przyznawali się do palenie w obecności dzieci (w 48%) i kobiet w ciąży (w 27%). Około 80% palących paliło wśród osób niepalących (w zakładach pracy - 26%). Jak wynika z przeprowadzonych badań, około 4 milionów polskich dzieci wdycha dym w domu lub w miejscach publicznych, 67% środowisk domowych naraża dzieci na bierne palenie. Ocenia się, że 75 tys. noworodków rodzi się z zespołem uzależnienia od tytoniu.

Niepokojącym zjawiskiem jest wzrost zainteresowania papierosami dzieci i młodzieży. Corocznie do tytoniowej inicjacji przyznaje się ok. 180 tys. nieletnich. Codziennie zaczyna palić ok. 500 dzieci. W grupie 15-latków, aż  ¼ przyznaje się do palenia regularnego. Widok palącego dziecka staje się zjawiskiem tolerowanym. Często zgoda na palenie staje się dla nastolatka warunkiem przynależności do grupy rówieśniczej i akceptacji przez nią.

Potencjalne skutki palenia czynnego lub biernego są lekceważone. Często niepalący są stawiani przed faktem konieczności przebywania w towarzystwie osób palących.

W roku 2002 z powodu palenia biernego tytoniu zmarło ponad 8700 osób, w tym ok. 1430 na raka płuc, ok. 3400 na chorobę niedokrwienna serca, ok. 3500 na udar mózgu oraz ok. 380 osób na przewlekłe choroby układu oddechowego.

Palenie bierne i palenie czynne powoduje wdychanie razem z dymem papierosowym, poza nikotyną wywołującą efekt uzależnienia, kilka tysięcy komponentów (tlenek węgla, amoniak, benzen, nitrogen, chlorek winylu, cyjanowodór, aceton itp.). 40 z tych substancji ma działanie rakotwórcze.

Już od wielu lat podejmowane są próby uświadomienia społeczeństwu skutków zdrowotnych palenia tytoniu. Prowadzone są akcje oświatowo-zdrowotne i promocyjne, a także działania formalnoprawne. Mają one za zadanie przekazywać możliwie szerokim masom społeczeństwa wiedzę o szkodliwości palenia, zmieniać nastawienia i świadomość zagrożeń.

Tworzone są warunki prawne do ograniczenia palenia tytoniu. Dąży się do zmiany sytuacji, w której palenie i palący są akceptowani, na modę na niepalenie i nieakceptowanie palenia tytoniu. W chwili obecne trwa Ogólnopolska Kampania Społeczna, zorganizowana w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu, ogłoszonego przez WHO w dniu 31 maja 2009 roku, pod hasłem „Ostrzeżenia zdrowotne”.

Organizatorami kampanii są:

na szczeblu krajowym – Główny Inspektor Sanitarny, Centrum Onkologii i  Biuro WHO w Polsce,
na poziomie wojewódzkim – Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne i Regionalne Ośrodki Onkologii,
na poziomie powiatowym - Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne.

Celem kampanii jest dostarczenie społeczeństwu (ze szczególnym ukierunkowaniem na młodzież studiującą), wiedzy o zyskach płynących z niepalenia tytoniu oraz aspektów zdrowotnych, prawnych i społecznych  związanych z problemem palenia.

Kampania prowadzona jest w okresie od kwietnia do czerwca 2009 roku, a jej nasilenie ma przypadać w dniu 31 maja 2009 roku – w Światowym Dniu bez Tytoniu.

Podstawowymi założeniami przekazu treści kampanii są:

- promocja zdrowego stylu życia bez palenia,

- promocja zysków płynących z niepalenia (ładny wygląd, sprawność i aktywność fizyczna, przyjemny zapach, dobre samopoczucie itp.),

- zachęcanie do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów związanych z własnym zdrowiem i zdrowiem osób bliskich,

- promocja sposobu spędzania wolnego czasu – sport, aktywne hobby,

- kształtowanie postaw asertywnych – umiejętność powiedzenia „nie”, jako odpowiedzi związane z propozycjami palenia dawanymi przez rówieśników, znajomych itp.,

- przedstawienie szkodliwego wpływu palenia na zdrowie,

- zaangażowanie do kampanii liderów zbiorowisk młodzieży, osób znanych ze świata polityki, kultury, sportu, biznesu itp.

W ramach kampanii, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Elblągu zorganizował:

1. konkurs wiedzy w Zespole Szkół Ekonomicznych,

2. quizy w 3 placówkach szkolno-wychowawczych,

3. punkt rozdawnictwa materiałów edukacyjnych (ulotek, plakatów) w trakcie Rejonowych Mistrzostw I Pomocy PCK w Elblągu,

4. badanie zwartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu w czasie wymienionych wyżej Mistrzostw, w czasie happeningu, w siedzibie PSSE w Elblągu  oraz w czasie Festynu Rodzinnego w Młynarach,

5. Happening młodzieży szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych i studentów w dniu 28 maja 2009 roku.

W ramach Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, PSSE w Elblągu realizuje program przedszkolny edukacji antytytoniowej „Czyste Powietrze Wokół Nas”. W pierwszej edycji tego programu udział biorą 4 elbląskie przedszkola (Przedszkole Nr 13, Nr 31, Nr 34 oraz Niepubliczne Przedszkole „Bajka”). Program jest adresowany do opiekunów dzieci uczęszczających do przedszkoli oraz do samych dzieci, a jego celem jest przekonanie dorosłych o potrzebie ochrony dzieci przed skutkami palenia biernego oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy w pomieszczeniach, w ich obecności dorośli palą tytoń.

PSSE w Elblągu rozpoczęła realizację projektu kampanii społecznej „Lokal bez Papierosa”. Akcja jest zaadresowana do właścicieli lokali gastronomicznych, pubów, kawiarni, dyskotek itp. Jej celem jest uwolnienie tych lokali od dymu nikotynowego oraz stworzenie warunków umożliwiających poszanowanie praw osób niepalących, w tym także dzieci. W materiałach oświatowych, przekazywanych do tych obiektów, zachęcamy do przyłączenia się do ogólnopolskiej sieci Lokali Bez Papierosa” (w chwili obecnej taki zaszczytny status posiada w Polsce ok. 600 placówek).